آیین نامه ایمنی در معادن سال 1391

آیین نامه ایمنی در معادن سال 1391

آیین نامه ایمنی در معادن سال 1391

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور
به پیوست یک فقره آیین نامه ایمنی در معادن (به انضمام لوح فشرده) مصوب موضوع ماده 85 قانون کار برای درج در آن روزنامه ارسال می گردد، دستور فرمایید پس از درج یک نوبت، نسبت به ارسال یک نسخه از روزنامه حاوی آیین نامه چاپ شده به دفتر روابط عمومی اقدام نمایند.

سرپرست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ اسداله عباسی

آیین نامه ایمنی در معادن سال 1391

هدف:
هدف از تدوین این آیین نامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و خسارات مالی و ایمن سازی محیط کار در معادن می باشد، لذا این آیین نامه به استناد ماده 85 و 86 قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده است.
دامنه شمول:
این آیین نامه در کلیه معادن اعم از زیرزمینی و سطحی و به طور کلی کارگاه های مشمول ماده 85 قانون کار جمهوری اسلامی ایران لازم الاجرا است.
فصل اول: تعاریف
1ـ سرپرست معدن:
شخصی است که توسط دارنده پروانه عملیات معدنی به این سمت منصوب می شود و مسئولیت کلیه عملیات معدن را به عهده دارد.
2ـ مسئول فنی:
مسئول فنی بر اساس مفاد قانون نظام مهندسی معدن، شخصی است که اداره کلیه امور فنی معدن را عهده دارد و توسط دارنده پروانه عملیات از میان اعضای سازمان نظام مهندسی معدن انتخاب و به وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی می شود.
3ـ مسئول ایمنی:
مسئول ایمنی هر معدن نظارت بر ایمنی عملیات معدن را به عهده داشته و توسط دارنده پروانه عملیات به این سمت منصوب می شود. ضوابط و حدود صلاحیت مسئول ایمنی منطبق با مفاد قانون کار و قانون نظام مهندسی معدن و از طریق وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت ‎ تعیین می شود. جانشین ‎ مسئول ایمنی نیز تابع  همین‎شرایط است.
4ـ اپراتور ماشین آلات:
شخصی است که عامل انجام کار با ماشین آلات معدنی است.
5 ـ پروانه اکتشاف / بهره برداری:
طبق مواد مندرج در قانون معادن و آیین نامه اجرایی آن تعریف می شود.
6 ـ معدن:
به محدوده ای اطلاق می شود که شامل ذخیره معدنی است.
7ـ معدن زیرزمینی:
معدنی است که در آن عملیات معدنکاری در زیر سطح زمین اجرا می شود.
8 ـ معدن سطحی:
معدنی است که در آن عملیات معدنکاری در روی سطح زمین اجرا می شود.
9ـ عملیات معدنی:
کلیه عملیات معدنی (اعم از اکتشاف تا بهره برداری و استخراج معدن) است که در قانون معادن و آیین نامه اجرایی قانون معادن پیش بینی شده است.
10ـ تأسیسات سطحی معدن:
شامل همه ساختمان ها و سازه هایی است که برای انجام امور معدن و آماده سازی ماده معدنی برای فروش استفاده می شوند. تأسیسات سطحی معدن هم در معادن زیرزمینی و هم در معادن سطحی بخشی از معدن محسوب می شوند.
11ـ تونل:
حفاری زیرزمینی افقی یا تقریباً افقی است.
12ـ تونل شیب دار:
تونلی که شیبی حداکثر تا 18 درجه داشته باشد.
13ـ چاه مایل:
حفاری مایلی که به سطح زمین راه داشته و دارای شیب بین 18 تا 90 درجه باشد.
14ـ چاه یا چاه قائم (شفت):
حفاری قائم یا با شیب 90 درجه است که به سطح زمین راه داشته باشد.
15ـ دویل:
حفاری زیرزمینی شیب دار و با سطح مقطع نسبتاً کوچک که معمولاً به طرف بالا حفاری می شود و برای منظورهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
16ـ پذیرگاه:
محل توقف، بارگیری و تخلیه واگن ها و انجام وظایف مختلف زیرزمینی که معمولاً در محل ارتباط با چاه قائم یا چاه مایل در زیر زمین احداث می شود.
17ـ راهرو:
انواع حفاری های زیرزمینی و معمولاً با طول زیاد است.
18ـ بونکر:
مخزن یا انباره ای که از فولاد یا مصالح ساختمانی ساخته شده یا در سنگ حفر می شود و برای انباشتن مواد یا سنگ استفاده می شود و معمولاً قسمت پایین تر آن کوچکتر و به شکل قیف است.
19ـ وسایل الکتریکی:
شامل کابل های برق و هر قسمتی از ادوات یا ماشین آلاتی است که برای تولید، تبدیل، ذخیره، انتقال یا بهره برداری از الکتریسیته استفاده می شوند.
20 ـ ماشین سیم برش:
وسیله ای که با کشیدن سیمی برنده، سبب جدا کردن بلوک های سنگ های تزئینی می شود.
21ـ ماشین بالابر:
دستگاهی است که برای خارج کردن مواد معدنی یا باطله استخراج شده از معادن زیرزمینی یا جابه جایی افراد استفاده می شود و به دو نوع عمده: طبلکی و اصطکاکی تقسیم می شود. کابل فولادی در بالابر طبلکی به دور استوانه پیچیده می شود و کابل فولادی در بالابر اصطکاکی به وسیله قرقره به حرکت درمی آید و یک سر آن محفظه حمل بار (اسکیپ یا قفس) و سر دیگر آن وزنه تعادل یا محفظه دیگری می باشد.
22 ـ اسکیپ (Skip) :
به صندوق مخصوص حمل مواد در چاه گفته می شود.
23 ـ کیج (Cage) :
به قفس مخصوص حمل نفرات و مواد در چاه گفته می شود.
24 ـ شاول (Shovel) :
نوعـی ماشین بارکننده صندوقه ای با مکانیزم کابلی یا هیدرولیکی در معادن سطحی است.
25ـ لودر (Loader) :
نوعی ماشین بارکننده صندوقه ای با مکانیزم هیدرولیکی است که عملیات بارگیری در معادن را انجام می دهد.
26 ـ دامپ تراک (Dump Truck) :
کامیون های معدنی خودکشش و چرخدار با ظرفیت های متنوع که قابلیت باربری و تخلیه مواد معدنی یا باطله را دارند.
27 ـ وینچ (Winch) :
طبلک دوار که با کشیدن کابل فولادی متصل به وسایل باربری، موجب جابه جایی آنها می شود.
28ـ بولدوزر (Bulldozer) :
ماشینی که در جلوی آن تیغه ای برای کندن و جابه جا کردن مواد پیش بینی شده است . برخی ازانواع آن دارای کلنگ هایی در عقب برای شکافتن خاک یا سنگ های نرم است.
29ـ جامبو دریل (Jumbo Drill) :
نوعی ارابه چال زنی که بیش از یک بازوی حفاری دارد.
30ـ نوار نقاله:
تسمه ای بی انتها که با عبور از روی دو طبلک ابتدایی و انتهایی، بار خود را به طور مداوم منتقل می کند.
31ـ اسکریپر (Scrapper) :
نوعی ماشین بارگیری ـ باربری صندوقه ای که در آن عمل بارگیری و باربری به وسیله خود ماشین یا تراکتور کشنده انجام می شود.
32 ـ وسایل نگهداری قدرتی:
وسایل نگهداری مکانیزه که دارای کف، ستون هیدرولیک و سپر سقف هستند و در روش های استخراج جبهه کار طولانی و کوتاه استفاده می شوند.
33 ـ نگهداری اولیه:
نوعی سیستم نگهداری که در هنگام عملیات حفاری نصب می شود و وظیفه آن ایجاد شرایط ایمن در هنگام عملیات حفاری است.
34 ـ ستون:
پایه های چوبی، فولادی یا هیدرولیک که برای نگهداری سقف کارگاه های استخراج نصب می شوند.
35 ـ لارده:
تخته ها یا الوارهای کوچکی که در پشت وسایل نگهداری اصلی تونل نصب می شوند و وظیفه توزیع فشار بین دو قاب نگهداری و همچنین پوشش سقف و دیوارها برای جلوگیری از سقوط قطعات کوچک سنگ را دارند.
36 ـ قاب کشویی:
نوعی قاب فلزی سه تکه که قطعات آن در داخل یکدیگر می لغزند. این قطعات به نحوی به یکدیگر متصلند که سطح مقطع قاب با افزایش فشار کاهش می یابد.
37 ـ پیچ سنگ:
میله ای فولادی که برای اتصال لایه ها و قطعات مختلف سنگ به یکدیگر به کار می رود.
38 ـ پایه:
هر یک از ستون هایی که در طرفین قاب و زیر کلاهک نصب می شوند.
39ـ آتشباری:
به عملیات خرجگذاری و انفجار مواد منفجره برای تخریب سنگ گفته می شود.
40ـ آتشبار:
شخصی که مسئولیت عملیات آتشباری را به عهده دارد و صلاحیت وی توسط سازمان های ذیصلاح تأیید شده باشد.
41ـ مواد منفجره:
موادی که قابلیـت انفجار داشته و در معدن برای تخریب سنگ مورد استفاده قرار می گیرند.
42ـ خرجگذاری:
قراردادن مواد منفجره در داخل چال است.
43ـ چال:
سوراخی که در سنگ معمولاً برای قراردادن ماده منفجره یا ماده منبسط شونده حفر می شود.
44ـ فشنگ:
به هر قطعه ماده منفجره جامد (معمولاً انواع دینامیت) گفته می شود.
45ـ گاز زغال:
گازی که درکانسارهای زغال سنگ همراه با سایر هیدروکربورها وجود دارد و عمدتاً از متان تشکیل شده است. این‎ گاز چنانچه به ‎نسبت معینی با هوا مخلوط ‎شود قابلیت ‎انفجار ‎پیدا می کند.
46 ـ معادن گازدار:
معادنی که در آنها آزاد شدن گاز زغال از لایه ها به داخل حفاری های معدنی انجام می شود. معادن گازدار برحسب مقدار گاز زغال (به مترمکعب) به ازای یک تن تولید روزانه به چهار گروه: طبقه یک (تا 5 مترمکعب بر تن)، طبقه دو (5 تا 10 مترمکعب بر تن)، طبقه سه (10 تا 15 مترمکعب بر تن)، طبقه چهار (بیشتر از 15 مترمکعب بر تن) تقسیم می گردند. تمام معادن زغال سنگ و انواع آن مانند معادن بیتومین، جزو معادن گازدار شمرده می شوند.
47 ـ گرد زغال:
ذرات ریز زغال سنگ که قابلیت انفجار دارند و بر اثر استخراج تولید و به صورت گرد و غبار در فضای معدن پراکنده می شوند.
48 ـ گاززدایی:
فرآیند بیرون کشیدن گاز زغال موجود در لایه های زغال سنگ و لایه های اطراف با حفر گمانه های ویژه و انتقال گاز به بیرون از معدن برای کمک به تهویه مؤثر معدن می باشد.
49 ـ تهویه طبیعی:
جریان هوا که به علت اختلاف دمای هوای داخل و بیرون و به تبع آن اختلاف وزن مخصوص و در نتیجه اختلاف فشار هوا در نقاط ورودی و خروجی حادث می شود.
50 ـ خودسوزی:
اکسیداسیون و در پی آن گرم شدن و سوختن کند و خود به خودی کان سنگ های مستعد بدون افروختن آتش است.
51 ـ سد آتش بند:
صفحاتی که روی آنها خاک نرم یا پودرسنگ ریخته شده و یا ظرف هایی که از آب پرشده و زیر سقف تونل در نقاط مناسبی برای جلوگیری از گسترش انفجار نصب می گردند . این صفحات و ظرف ها در اثر تغییر فشار هوای حاصل از انفجار، خودبخود واژگون شده و مواد آن سدی در مقابل انتشار آتش به وجود می آورند.
فصل دوم: مقررات عمومی
ماده 1: در کلیه معادنی که دارای حداقل 25 نفر کارگر هستند باید یک نفر به عنوان مسئول ایمنی و یک نفر به عنوان مسئول بهداشت حرفه ای به استناد آیین نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار مصوب شورای عالی حفاظت فنی تعیین گردد. این مسئولیت در معادن کمتر از 25 نفر می تواند به مسئول فنی محول شود.
ماده 2: مسئول ایمنی هر معدن به عنوان ناظر و کنترل کننده عملیات و انطباق دادن معدن با بندهای مندرج در این آیین نامه و دیگر آیین نامه های مصوب شورای عالی حفاظت فنی می باشد و با حضور و بازرسی از معدن، توصیه ها و پیشنهادهای خود را جهت پیشگیری و رفع خطر تذکر داده و در صورت حساسیت موضوع آن را کتباً به مسئولین معدن گزارش می نماید و در صورت تشخیص خطر حتمی برابر مقررات این آیین نامه تا رفع خطر نسبت به توقف عملیات در محل خطر اقدام نماید.
ماده 3: کلیه معادن و کارگاه های آن، اعم از معادن سطحی و زیرزمینی باید قبل از شروع هر نوبت کاری توسط مسئول ایمنی یا نمایندگان وی براساس فرم های چک لیست ایمنی، بازرسی شوند.
تبصره: فرم های چک لیست ها باید سالانه بازنگری شوند و مجدداً به تأیید مسئول فنی رسانده شوند.
ماده4: وزارت صنعت، معدن و تجارت باید رونوشت پروانه های اکتشاف و بهره برداری را به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارسال نماید و دارنده پروانه اکتشاف یا بهره برداری مکلف است تاریخ شروع عملیات را به اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مربوطه اطلاع دهد.
ماده5: معادن دارای پروانه بهره برداری باید بطور مستمر ارزیابی ریسک شوند.
تبصره: دستورالعمل اجرایی این ماده بطور مشترک توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت صنعت، معدن و تجارت تدوین می شود.
ماده6: کارفرما باید مدارک ذیل را در محل معدن آماده داشته باشد:
الف) نقشه به روز بهره برداری شامل راه های دسترسی: به مقیاس حداقل برای معادن سطحی و برای معادن زیرزمینی
ب) دفتر ویژه ایمنی حاوی: ثبت اقدامات اصلاحی بعمل آمده در راستای اجرای ابلاغیه های بازرسان کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و کلیه اقدامات ایمنی و بهداشت کار که توسط مسئول ایمنی انجام می شود.
ج) دفتر ثبت حوادث ناشی از کار، موضوع تبصره 1 ذیل ماده95 قانون کار جمهوری اسلامی ایران.
ماده 7: همه تجهیزات و ماشین آلاتی که در معادن استفاده می شوند در صورتی که جزء کالاهای مشمول استاندارد اجباری باشند باید دارای استاندارد ملی ایران یا یکی از استانداردهای مورد تأیید سازمان ملی استاندارد باشند.
تبصره: کلیه دستورالعمل ها و نکات احتیاطی و ایمنی که از طرف سازندگان و تولیدکنندگان لوازم، کالاها، تجهیزات و ماشین آلات معدنی ارائه می گردد لازم الاجرا است.
ماده8: کارفرما موظف است دستورالعمل های ایمنی متناسب با نوع کار کارگران را به آنها آموزش دهد.
ماده9: ورود کلیه افراد غیرشاغل به معدن منوط به کسب اجازه کتبی از سرپرست معدن یا جانشین وی می باشد.
ماده10: تمام اشخاصی که وارد معدن می شوند باید آموزش های ایمنی لازم را توسط مراجع ذیصلاح در ارتباط با نوع کار محوله و ایمنی عمومی معدن دیده باشند.
ماده11: تمام شاغلین در معادن زیرزمینی و کارگرانی که با تغییر شغل از قسمتی به قسمت دیگر معدن منتقل می شوند باید با راه های خروجی و اضطراری معدن آشنا شده و آگاهی کامل پیدا کنند.
ماده12: هر گونه ورود به کارگاه ها و معادن زیرزمینی متروکه منوط به کسب نظر مسئول ایمنی معدن و تأیید سرپرست معدن بوده و باید با رعایت مقررات این آیین نامه انجام گیرد.
ماده 13: با تمهیداتی که از طرف سرپرست معدن انجام می گیرد باید همواره تعداد و اسامی افرادی که در هر لحظه داخل معدن و بخصوص زیر زمین هستند، مشخص باشد و تا زمانی که کارگران در زیر زمین مشغول کار هستند حداقل یک نفر از مسئولین ایمنی باید در معدن حضور داشته باشد.
ماده14: مناطق حادثه ساز در معدن باید با تابلو و علائم هشدار دهنده مناسب از محل های مجاور مجزا شده و هر گونه ورود به این مناطق منوط به کسب مجوز از مسئول ایمنی است.
ماده15: استعمال دخانیات و روشن کردن آتش در حفاری های زیرزمینی ممنوع است.
ماده16: ورود افراد همراه با سیگار، کبریت، فندک یا هر نوع وسایل و لوازم آتش‎زا به معادن زغال سنگ، حفریات گازدار و سایر معادنی که خطر آتش‎سوزی یا انفجار داشته ‎باشد ممنوع است.
تبصره: همراه داشتن دوربین عکاسی یا فیلمبرداری، تلفن همراه، ساعت و هر نوع وسیله باطری دار که حفاظت شده نیستند نیز در این گونه معادن ممنوع است. کلیه افراد قبل از ورود به معدن برای اطمینان از همراه نداشتن وسایل خطرناک باید بازرسی بدنی شوند.
ماده17: روشن کردن آتش در سطح زمین تا شعاع 20 متری از دهانه دویل ها، چاه ها و ورودی معادن زیرزمینی که احتمال خطر آتش سوزی و انفجار وجود دارد ممنوع می باشد.
ماده18: شناسایی منابع آب های زیرزمینی به منظور طراحی معدن برای پیش بینی یا ارزیابی آب های هجومی به داخل عملیات معدنی و اتخاذ روشی مناسب جهت آبکشی و انتقال آب به خارج از محوطه معدن ضروری است.
ماده19: کپسول خود نجات در معادن زغال سنگ زیرزمینی از تجهیزات الزامی حفاظت فردی است و تمام افرادی که وارد معدن می شوند باید در تمام مدت آن را به همراه داشته باشند و جز در موارد استفاده آن را از کمربند خود باز نکنند.
تبصره: آموزش کار با کپسول های خود نجات در معادن زغال سنگ برای تمام افرادی که وارد معدن می شوند الزامی است.
ماده20: پوشیدن جلیقه شبرنگ دار در معادن زیرزمینی در همه نوبت های کاری و در معادن سطحی در نوبت های کاری بعد از غروب آفتاب برای تمامی افراد الزامی است.
فصل سوم: راه های معدن
الف) الزامات عمومی
ماده21: در معادن زیرزمینی (به استثنای جبهه کارهای در حال حفاری و سینه کارهای در حال پیشروی) باید حداقل از طریق دو راه با شرایط ذیل به سطح زمین ارتباط داشته باشد:
الف) راه های مذکور در داخل معدن به هم ارتباط داشته باشند.
ب) عبور افراد یا حمل مجروح از هر یک از آنها میسر باشد.
ج) دهانه آنها مجزا بوده و مدخل آنها در نقاط سیل گیر و یا بهمن گیر و مانند آن نباشد.
د) در معادنی که از چاه معدنی (شفت) برای حمل و نقل افراد استفاده می شود باید تمهیدات و ادوات لازم به نحوی پیش بینی و در شرایط مناسب نگهداری شوند تا همواره راه خروجی مذکور باز نگه داشته شود.
ماده22: در صورت توقف وسیله بارگیری یا باربری در مکان هایی غیر از محل پارکینگ، محوطه توقف وسیله باید با علائم هشدار دهنده مانند شبرنگ، چراغ و حفاظ مشخص شود.
ماده23: حداکثر شیب طولی برای مسیرهای باربری ریلی با لوکوموتیو 2 درصد و در مسیرهای باربری با تجهیزات چرخ لاستیکی 12 درصد است.
ماده24: شیب، عرض و قوس های هر قسمت از مسیر باربری باید به شکلی باشد که راننده ماشین باربری بتواند به شکل ایمن ماشین را هدایت کند.
ماده25: کلیه مسیرهای باربری و تردد افراد که در معرض آب گرفتگی هستند باید به شکل مناسب آبکشی شوند.
ماده26: سطح مسیر باربری با کامیون در صورت یخ زدگی باید به شکل مناسب نمک و شن پاشی شود.
ماده27: برای جابه جایی افراد در معدن باید از وسایل نقلیه مناسب که دارای صندلی برای نشستن هستند استفاده شود و بکارگیری وسایل باربری مانند کامیون برای حمل افراد ممنوع است.
ماده28: کارگرانی که در راه های شیب دار با شیب بیش از 45 درجه کار می کنند در زمان کار باید بر روی جایگاه متناسب با نوع کار مستقر شوند یا از تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع استفاده کنند.
ماده29: نحـوه طراحی و نصب بونکـرها، ناوها و نقاله های هوایی و زمینی باید به گونه ای باشد که خطر سقوط سنگ یا دیگر اشیاء بر روی افراد وجود نداشته باشد.
ماده30: ورود به بونکر فقط با حضور و کمک شخص دیگری و از بالای آن و با استفاده از حمایل بند کامل بدن، طناب نجات و سایر وسایل حفاظت فردی و رعایت اصول ایمنی باید صورت پذیرد.
ب) راه ها در معادن سطحی
ماده31: حداکثر سرعت باربری و تردد در مناطق مختلف راه های معدنی باید با توجه به مشخصات فنی راه، وضعیت ماشین آلات و شرایط آب و هوایی توسط مسئول فنی معدن تعیین و با نصب تابلوهای مناسب در مسیرهای تردد مشخص شود.
ماده32: راه های معدنی در مناطق مشرف به پرتگاه ها باید با دیواره اطمینان متناسب با ظرفیت ماشین و سرعت باربری تجهیز شوند به نحوی که حداقل ارتفاع آنها معادل نصف ارتفاع محور چرخ بزرگترین وسیله باربری باشد.
ماده33: عرض مفید راه های دو طرفه معدن باید حداقل معادل دو و نیم برابر عریض ترین ماشین باربری معدن باشد.
ماده34: جهت مجاز تردد وسایل نقلیه در جاده های دو طرفه باید از طریق نصب علائم استاندارد مشخص شود.
ماده35: از جاده های یک بانده که عرض آن فقط برای عبور یک وسیله باربر، کافی است فقط هنگامی می توان به عنوان جاده دو طرفه استفاده کرد که در طول مسیر آن در فواصل هر 300 متر توقفگاه کناری مناسب ایجاد شده باشد و از یک سامانه برای مدیریت باربری در پیچ ها و یا سایر مناطق خطرناک استفاده شود.
ماده36: در مواردی که به علت شرایط آب و هوایی یا هر علت دیگری میدان دید رانندگان از سه برابر طول ماشین کمتر است باربری باید متوقف شود.
ج) راه ها در معادن زیرزمینی
ماده37: راه عبور افراد در تونل های افقی و شیب دار که باربری ریلی دارند یا مجهز به نوار نقاله هستند باید حداقل 70 سانتیمتر عرض و 180 سانتیمتر ارتفاع از کف تونل داشته باشد و محل عبور افراد در تمام مسیر در یک سمت باشد.
ماده38: حفریات شیب داری که برای عبور و مرور افراد اختصاص داده می شود باید در شیب های مختلف با وسایل ذیل تجهیز گردند:
الف) در شیب های 15 ـ 7 درجه: دستگیره سرتاسری.
ب) در شیب های 30 ـ 15 درجه: پله های وسیع شیب دار و دستگیره.
ج) در شیب های 45 ـ30 درجه: اسکوب یا پله های افقی و دستگیره.
د) در شیب 45 درجه و بیشتر از آن: اسکوب.
ماده39: فاصله پاگردها در حفریات با شیب تند مجهز به اسکوب نباید از 10 متر بیشتر باشد.
ماده40: درتونل های شیب دار و چاه های مایل با باربری ریلی باید در فاصله حداکثر هر 50 متر یک جان‎پناه احداث شود. همچنین در محل استقرار سوزنبان باید جان پناه ساخته شود.
د) شفت ها (چاه های معدنی)
ماده41: ورودی به چاه های معدنی باید دارای شرایط ذیل باشد:
الف) داشتن روشنایی کافی در تمام ساعات.
ب) سفیدکاری شده باشد.
ج) دارای در فولادی و نرده حفاظتی برای جلوگیری از سقوط افراد یا ماشین آلات معدنی یا دیگر تجهیزات به داخل چاه.
د) پیش بینی تسهیلات لازم برای عبور ایمن افراد از یک لبه شفت به لبه دیگر در جاهای لازم.
ماده42: یخ تشکیل شده در مناطقی از چاه معدنی که به علت شرایط آب و هوایی به وجود آمده است باید در اسرع وقت به طریق ایمن زدوده شود.
ماده43: تمامی آب های سطحی و تراوشی برای جلوگیری از ریزش به داخل شفت باید زهکشی و جمع آوری شوند.
ماده44: کف چاه ها باید از تجمع اشیاء رها شده، مواد معدنی و گل و لای تمیز نگه داشته شوند.
ماده45: همه افراد در حین بازسازی و تعمیر و نگهداری چاه ها باید از تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع استفاده کنند.
ماده46: کار کردن به تنهایی در چاه های معدنی برای بازسازی و تعمیر و نگهداری آنها ممنوع است.
ماده47: هنگام حفر چاه معدنی، استفاده از سپر محافظ (سکو) در فاصله ای کمتر از 3 متر از جبهه کار الزامی است. این سکو باید علاوه بر کابل فلزی (سیم بکسل) تعلیق به کمک جک های مکانیکی افقی به دیواره چاه تثبیت شود.
تبصره: در سنگ های ریزشی این فاصله نباید از 2 متر تجاوز کند.
ماده48: هنگام حفر چاه معدنی از زیر سکوی کار تا جبهه کار می توان از نردبان طنابی استفاده کرد مشروط بر آن که طول آن از 3 متر کمتر باشد.
فصل چهارم: ماشین آلات معدنی
الف) الزامات عمومی
ماده49: کلیه ماشین آلات و تجهیزات معدنی باید توسط افراد ماهر و آموزش ‎دیده ‎بکار برده شوند.
ماده50: داشتن گواهینامه ویژه جهت کار با ماشین آلاتی مانند: بیل مکانیکی، لودر و بـولدوزر، لوکوموتیو و نـظایر آن برای متصدیان این گـونه ماشین آلات الزامی است.
ماده51: سوار شدن افراد غیرمجاز بر ماشین آلات معدنی نظیر: لودر، گریدر، بولدوزر و شاول ممنوع است.
ماده52: حـضور افراد غیرمجاز در منـطقه عملیاتی ماشین آلات و تجهیزات ممنوع است.
ماده53: اپراتور در صورت نیاز به حضور افراد در حوزه عملیات ماشین، باید به گونه ای کار کند که در همه اوقات شخص مزبور در میدان دید وی باشد.
ماده54: اتاقک راننده ماشین آلات بارگیری و باربری باید از طریق رکاب و نردبان قابل دسترس باشد.
ماده55: پیاده و یا سوار شدن از ماشین آلات در حال حرکت تحت هر شرایط ممنوع است.
ماده56: اپراتور باید قبل از ترک ماشین آلات آنها را خاموش، دنده ها را درگیر و از ترمز دستی استفاده نماید.
ماده57: تعویض و جابه جایی متصدیان ماشین آلات و دستگاه ها فقط در زمان توقف آنها مجاز است.
ماده58: دستگاه ها، تجهیزات و ماشین آلات در معادن سطحی باید حسب مورد مجهز به برق گیر دارای سیستم تخلیه الکتریسیته باشند.
ماده59: متصدیان دستگاه های برقی هنگام کار باید از وسایل حفاظت فردی مناسب شامل دستکش لاستیکی، کفش و کلاه ایمنی عایق در برابر الکتریسیته متناسب با ولتاژ و جریان برق دستگاه استفاده کنند.
ماده60: ماشین آلات الکتریکی مانند شاول ها و دستگاه های حفاری برقی نباید قبل از قطع سوئیچ اصلی برق و تنظیم ترمزها برای پیشگیری از حرکت ناخواسته، توسط اپراتور ترک شوند.
ب) ماشین آلات بارگیری و باربری
ماده61: وسایل باربری باید به گونه ای بارگیری شوند که احتمال ریزش از آنها در زمان حمل وجود نداشته باشد.
ماده62: وسیله باربری نباید قبل از متوازن نمودن بار حرکت نماید.
ماده63: کابین ماشین آلات بدنه محور گرد معادن سطحی در زمان جابه جایی باید در جهت حرکت ماشین باشد.
ماده64: کلیه وسایل بارگیری و باربری باید مجهز به وسایل اطفای حریق مناسب و در دسترس باشند.
ماده65: ماشین آلات بارگیری و باربری باید دارای هشداردهنده های صوتی و نوری مناسب در زمان حرکت به عقب باشند.
ماده 66: شیشه ماشین آلات بارگیری و باربری باید از جنس شیشه ایمنی (سکوریت) باشد.
ماده67: استفاده از ماشین های با موتور احتراقی و الکتریکی غیرحفاظت شده در محیط های آلوده به گازهای قابل انفجار ممنوع است.
ماده68: حداکثر شیب مجاز در عملیات بارگیری برای لودرهای پشت انداز، چرخ لاستیکی و زنجیری به ترتیب 2/0، 2 و 20 درصد است.
ماده69: به کارگیری بولدوزرها در جبهه کارهای با شیب بیش از 25 درجه مجاز نیست.
ماده70: اسکریپرهایی که توسط تراکتورهای لاستیکی کشیده می شوند در زمان پربودن، مجاز به عبور از راه های دسترسی با شیب بیشتر از 15 درجه و در زمانی که دستگاه خالی است مجاز به عبور از مسیرهای با شیب بیش از 25 درجه نیستند.
ماده71: زنجیرهای کشش جام و اتصالات مربوطه در بیل کششی، کابل ها در شاول های کابلی و سیستم هیدرولیک جام در شاول های هیدرولیک یا لودرها باید به طور روزانه توسط اپراتور ماشین و هر هفته توسط مسئول ایمنی معدن یا نماینده وی بازدید و کنترل شوند.
ماده72: نواحی بارگیری باید تا شعاعی که خطر سقوط، پرتاب سنگ یا برخورد با ماشین آلات وجود دارد حفاظت شوند و از ورود افراد غیرمجاز به آنجا ممانعت شود.
ماده73: فاصله بوم یا هر قسمت دیگر از ماشین آلات در معادن سطحی از خطوط انتقال برق باید با رعایت مقررات حریم خطوط انتقال نیرو و توزیع برق باشد.
ماده74: جام شاول (صندوقه بیل مکانیکی) در موقع کار هرگز نباید بالای سر افرادی که در محل کار می کنند چرخانده شود.
ماده75: جام شاول نباید از بالای اطاق راننده کامیون و کابل های انتقال برق حرکت داده شود.
ماده76: در مکان هایی که خطراتی نظیر ریزشی بودن دیواره و برق گرفتگی وجود دارد باید از راهنما برای هدایت اپراتور ماشین بارگیر استفاده شود.
ماده77: چرخ های ماشین آلات بارگیری و باربری باید هنگام توقف برای جلوگیری از حرکات ناخواسته مهار شوند.
ماده78: شرایط ساخت، نصب، نگه داری و بهر ه برداری مخازن سوخت و مواد سریع اشتعال و همچنین فاصله آنها با توقفگاه ماشین آلات معدنی باید مطابق آیین نامه حفاظتی مواد خطرناک و مواد قابل اشتعال و مواد قابل انفجار مصوب شورای عالی حفاظت فنی رعایت شود.
ماده79: جام، چنگک یا بیل ماشین آلات بارگیری معادن سطحی در هنگام توقف کار باید پایین آورده شده و روی زمین قرار گیرد و رها کردن آن به حالت آویزان و معلق ممنوع است.
ج) ماشین آلات حفاری
ماده80: نکات زیر باید به هنگام کار با دستگاه های چال زنی رعایت شود:
الف) در صورت تاخوردگی شیلنگ نباید دستگاه را روشن کرد.
ب) برای چال زنی با دستگاه های الکتریکی از دستکش عایق الکتریسیته مناسب استفاده شود.
ج) دستگاه چال ز نی در هنگام کار در لبه پله های معدنی یا پرتگاه ها نباید در فاصله کمتر از 3 متری از لبه پله مستقر شود.
د) دستگاه چال زنی باید در هنگام حفاری در محل هموار مستقر گردد و جک های تعادل دستگاه در وضعیت فعال قرار گیرند (در صورت دارا بودن) و چنانچه در محل حفاری احتمال ناپایداری وجود دارد باید با استفاده از کابل فولادی(سیم بکسل) مناسب نسبت به اتصال دستگاه حفاری به تکیه گاه ایمن اقدام شود.
هـ) چال زنی باید با تزریق آب یا آب پاشی یا با استفاده از دستگاه غبارگیر انجام شود به طوری که میزان غبار تولید شده از حد مجاز کمتر باشد.
ماده81: راستای محور طولی دستگاه چال زنی هنگام عملیات حفاری در لبه پله های معدنی یا پرتگاه ها باید عمود بر امتداد لبه پله یا پرتگاه باشد.
ماده82: چال زنی در ته چال ها (باقیمانده چال های آتشباری شده) ممنوع است.
ماده83: در زمان کار مته حفاری نباید هیچ فردی بر روی دکل ماشین حضور داشته باشد.
د) ماشین آلات حفاری مکانیزه زغال سنگ
ماده84: کلیه قسمت های دستگاه های حفاری مکانیزه در معدن زغال سنگ که احتمال تولید جرقه در آنها وجود دارد باید قبـل و بعد از هـر نوبت کاری، بازرسی و کنترل شوند و درصورتی که صدمه دیده باشند باید قبل از راه اندازی مجدد اقدام به تعمیر و تعویض آنها شود.
ماده85: نشانگرهای حرارتی در دستگاه های حفاری مکانیزه زغال سنگ باید در صورت نیاز حرارت ناشی از اصطکاک را نشان دهند و آب پاشی در زمان کار با فشار و جریان مناسب که بر اساس دستورالعمل سازنده تعیین شده صورت پذیرد.
هـ) نقاله ها (نوار نقاله و نقاله هوایی)
ماده86: تمامی استوانه های محرکه و هرزگرد و قرقره های تأمین کشش نوار نقاله باید به خوبی برای گرفتار نشدن اشخاص از فاصله ایمن حفاظ گذاری شوند.
ماده87: در محل تقاطع مسیر افراد با نوار نقاله باید پل های ایمن برای عبور و مرور از روی نقاله ساخته شود.
ماده88: در نقاطی که خطر ریزش یا پرتاب اشیاء از روی نقاله وجود دارد باید حفاظ مناسب برای جلوگیری از سقوط تأمین شود.
ماده89: راه اندازی نوار نقاله یا ناو زنجیری تنها باید به وسیله متصدی مربوطه انجام شود و پس از خاتمه باربری خاموش شوند.
ماده90: افراد اطراف نوار نقاله باید قبل از شروع به کار آن با ارسال علائم صوتی یا بصری آگاه شوند.
ماده91: نوار نقاله هایی که راه عبور افراد در مجاورت آنها قرار گرفته باید مجهز به کلیدها یا سایر وسایل قطع کننده اضطراری باشند.
ماده92: همه نوار نقاله ها در معادن زیرزمینی و همچنین روغن هیدرولیک مورد استفاده در آنها باید از نوع مقاوم در برابر آتش باشند و در صورت سوختن، گازهای سمی تولید نکنند.
ماده93: درسرتاسر مسیر نوار نقاله باید تجهیزات اطفای حریق مناسب نصب گردند.
ماده94: نظافت نقاله ها و روغنکاری قسمت های متحرک آن در هنگام کار ممنوع است.
ماده95: استوانه های محرک و هرزگرد نوار نقاله ها باید دارای مکانیزم خود پاکسازی باشند و در غیر این صورت باید ترتیبی اتخاذ شود که تمیز کردن آنها فقط در زمان توقف نوار صورت پذیرد.
ماده96: نوار نقاله ها باید دارای مکانیزم قفل کننده در زمان پاکسازی و تعمیرات برای پیشگیری از حرکات ناخواسته باشند.
ماده97: مسیر باربری با نوار نقاله یا ناو زنجیری باید در فواصل زمانی مناسب از مواد ریخته شده از روی نوار یا ناو پاکسازی شود.
ماده98: سوار شدن افراد بر روی نوار نقاله های حمل بار ممنوع است.
ماده99: نوار نقاله باید مجهز به حسگرهایی باشد تا در صورت پارگی یا منحرف شدن نواراز مسیر خود، برق اصلی را قطع نماید.
ماده100: در هر دو سر ایستگاه نقاله هوایی باید ارتباط مخابراتی مستقیم بین پایانه ها برای تبادل اطلاعات وجود داشته باشد.
ماده101: سوار شدن افراد به نقاله هوایی ویژه باربری مواد معدنی ممنوع است.
ماده102: نقاله های هوایی ویژه حمل افراد باید دارای تجهیزات ذیل باشند:
الف) دو ترمز مستقل که هر یک به تنهایی قابلیت متوقف کردن نقاله را با حداکثر بار داشته باشند.
ب) دارا بودن نیروی محرکه اضطراری برای مواقعی که نیروی محرکه اصلی وجود ندارد.
ج) اتاقک های ویژه حمل نفرات در نقاله های هوایی باید مجهز به قفل هایی برای جلوگیری از تخلیه اتفاقی افراد باشند.
ماده103: ترمزهای نقاله هوایی در صورت قطع نیروی محرکه باید به شکل خودکار عمل نمایند و نقاله را متوقف کنند.
ماده104: طراحـی، ساخت، نصـب و بهره بـرداری از دکل های نقاله هوایی باید به گونه ای باشد که ضمن تأمین ایمنی کامل، مانع از لنگر برداشتن و یا حرکات اضافی صندوقه ها در طول مسیر باربری شوند.
فصل پنجم: باربری در معادن
الف) الزامات عمومی
ماده105: تمامی مسیرهای باربری باید از لحاظ شیب و پهنا یکنواخت و تا حدامکان مستقیم و متناسب با حجم ترافیک و نوع وسایل باربری باشند و همواره در شرایط ایمن نگه داری شوند.
ماده106: تابلوی مقررات ایمنی برای هر سیستم باربری باید در ابتدا و انتهای آن و در همه مسیرهای ارتباطی در معرض دید قرار داده شود.
ماده107: باربری همزمان با رفت و آمد نفرات فقط در صورتی مجاز است که امکان سر خوردن وسایل باربری یا غلتیدن بار وجود نداشته باشد.
ماده108: تمامی مسیرهای باربری باید از قطعات سنگ یا دیگر موانع تمیز نگه داشته شوند.
ماده109: اتصال یا جدا کردن وسایل باربری باید در محل مناسب و به گونه ای صورت پذیرد تا از حرکات ناخواسته آنها جلوگیری شود.
ماده110: اقدامات احتیاطی مناسب در کلیه مسیرهای باربری برای جلوگیری از حرکت ناخواسته وسایل باربری باید به گونه ای پیش بینی شود تا در موقع لزوم به شکل خودکار عمل نمایند.
ماده111: سوار شدن کارگران روی کلیه وسایل باربری به استثنای وسایلی که برای نفربری کارگران اختصاص دارد، ممنوع است.
ماده112: وسایل باربری از خط خارج شده نباید تا زمان توقف موتور وسیله یا طناب کشنده آنها با دست بر روی ریل قرار داده شوند.
ماده113: در صورت نیاز به حمل و نقل بارهای سنگین و غیرمعمول از نظر وزن و ابعاد، موارد ذیل باید زیر نظر سرپرست معدن لحاظ شوند:
الف) وزن دقیق محموله مشخص شود و وسیله نقلیه مناسب و ایمن برای آن انتخاب شود.
ب) مسیر مناسب برای حمل و نقل در نظر گرفته شود و کل مسیر قبل از حمل و نقل مورد بازرسی قرار گیرد.
ج) کلیه اتصالات و زنجیرها باید برای بار سنگین محاسبه شوند تا توانایی تحمل وزن مورد نظر را داشته باشند.
ب) باربری دستی
ماده114: باربری دستی در معادن باید بر اساس آیین نامه حفاظتی حمل دستی بار مصوب شورای عالی حفاظت فنی صورت پذیرد.
ماده115: در جابه جایی واگن ها با دست یا وینچ باید روی لبه واگن چراغ روشن نصب گردد.
ماده116: جابه جایی دستی واگن ها در شیب های بیش از نیم درجه ممنوع است.
ماده117: در مواردی که کارگر ناچار است وسایل باربری را در فضاهای تنگ هل بدهد باید حفاظ مناسبی برای دست بر روی وسایل باربری وجود داشته باشد.
ماده118: فواصل واگن ها در باربری دستی باید به گونه ای باشد تا از برخورد واگن ها به باربرها جلوگیری شود.
ج) باربری ریلی
ماده119: محل استقرار اپراتور لوکوموتیو در معادن زیرزمینی باید دارای کابین مسقف باشد.
ماده120: حداکثر سرعت مجاز باربری با قطار در معادن زیرزمینی نباید بیش از 18 کیلومتر در ساعت باشد.
ماده121: حمل افراد باید با واگن مخصوص نفربری انجام شود.
ماده122: بستن واگن های حمل بار به واگن های نفربر ممنوع است.
ماده123: حمل مواد منفجره و مواد آتشزا در واگن های نفربر ممنوع است.
ماده124: مکانیزم اتصال واگن ها به یکدیگر باید از نوعی باشد که برای بستن یا باز کردن آنها کارگر مجبور به قرار گرفتن بین دو واگن نباشد.
ماده125: هر لوکوموتیو باید دارای چراغ جلو با قابلیت روشنایی مؤثر تا فاصله 30 متر باشد. همچنین در پشت آخرین واگن هر قطار باید چراغ خطر قرمز رنگ یا وسایل هشداردهنده نصب شود به گونه ای که حداقل از فاصله 30 متری دیده شود. چراغ های قطار در زمان حرکت باید روشن باشند.
ماده126: واگن ها باید به شکل دوره ای تحت سرویس و روغن کاری و تعمیر قرار گیرند. کارهای انجام شده باید با ذکر شماره واگن، تاریخ تعمیر و سرویس و نام خانوادگی شخصی که مجری آن بوده است در دفتر مخصوص ثبت گردد.
ماده127: اتصال و یا جدا نمودن واگن ها و کنترل اتصالات بین آنها در زمان حرکت قطار ممنوع می باشد.
ماده128: سوار شدن کمک راننده لوکوموتیو فقط روی صندلی مخصوص وی که به طور موقت به لبه آخرین واگن قطار نصب می گردد مجاز است.
ماده129: به منظور بلند کردن و روی ریل قرار دادن واگن ها و لوکوموتیوهایی که از روی ریل منحرف و یا خارج شده اند لازم است که روی هر لوکوموتیو و همچنین جنب دهانه تونل، جک مخصوص این کار وجود داشته باشد.
ماده130: در موارد ذیل استفاده از واگن ها ممنوع است:
الف) در صورت عدم روغنکاری، سالم نبودن محور چرخ ها و یا وجود شکستگی در چرخ ها.
ب) در صورت سالم نبودن زنجیر و قلاب و دیگر اجزایی که مربوط به اتصال واگن ها می باشند.
ج) در صورت ناقص بودن سپرهای طرفین واگن و یا ترمز (در واگن های ترمزدار).
د) در صورت وجود نقص در سیستم تخلیه واگن ها.
ماده131: مراکز بارگیری در تونل ها باید طوری طراحی شوند که جای کافی برای عبور و مرور افراد باقی بماند و شروع حرکت قطار و یا واگن باید توسط علائم هشداردهنده شنیداری و دیداری اعلام گردد.
ماده132: دریچه خروجی بونکرها به جز هنگام بارگیری باید بسته باشد.
ماده133: ورودی محل های واگن برگردان باید توسط مانع ایمن شود تا از ورود دیگر قطارها به محل و خطر برخورد با آن جلوگیری شود.
ماده134: در تونل های معادن گازدار که از نظر گاز خیزی جزء طبقه 3 یا بالاتر از آن می باشند باید فقط از لوکوموتیوهای مجاز برای معادن گازدار استفاده شوند.
ماده135: قطار نباید از نقطه ترمز تا توقف کامل بیش از 40 متر را طی نماید.
ماده136: لوکوموتیو در هنگام حرکت باید در ابتدای قطار واگن ها قرار گیرد. قرار گرفتن لوکوموتیو در انتهای قطار واگن ها فقط در مواقع مانور و جابجا کردن واگن ها در سر دو راهی ها و هنگام تخلیه بار مجاز است.
ماده137: استفاده از لوکوموتیو در موارد ذیل ممنوع است:
الف) نقص در سپرهای جلو و عقب و یا عدم وجود آنها.
ب) ناقص بودن زنجیر و قلاب و یا سایر وسایل اتصال.
ج) عیب در ترمزها.
د) نقص در سیستم اطفای حریق.
ه) خرابی و یا عدم نور کافی چراغ لوکوموتیو.
و) خرابی دستگاه علائم هشداردهنده شنیداری و دیداری.
ز) مشاهده نقص در وسایل ضد انفجار لوکوموتیو (در تونل های خطرناک از نظر وجود گاز).
ح) عدم وجود جک همراه لوکوموتیو.
ط) سایر موارد بنا به تشخیص مسئول ایمنی یا مسئول فنی معدن.
ماده138: پایین پریدن از قطار و واگذاری رانندگی لوکوموتیو در حال حرکت به دیگری ممنوع است.
ماده139: قبل از آن که واگن خارج شده از خط را بلند کرده و روی خط قرار دهند باید اقدامات ایمنی برای جلوگیری از حرکات ناخواسته لحاظ شود.
ماده140: سیستم اضطراری توقف قطارهای نفربر باید دارای ترمزهای خراب ـ ایمن که در شرایط خراب نیز قادر به توقف کامل قطار است، باشد.
ماده141: فاصله دو واگن در هنگام عبور از کنار هم نباید از 20 سانتیمتر کمتر باشد.
ماده142: ارتفاع بارگیری واگن باید برای پیشگیری از سر ریز شدن، متناسب با ظرفیت آن باشد.
ماده143: همه واگن های صندوقه گردان باید مجهز به قفل باشند تا از تخلیه اتفاقی صندوقه آنها جلوگیری شود.
ماده144: برای جلوگیری از واژگون شدن واگن در زمان تخلیه باید از زنجیر ایمنی که به شاسی واگن متصل می شود، استفاده کرد.
ماده145: کنترل اتصالات واگن ها در زمان حرکت قطار مجاز نیست.
ماده146: سر ریل ها در محل اتصال دو ریل به یکدیگر باید در یک سطح باشند و ریل خارجی در قوس ها باید بالاتر از ریل داخلی قرار گیرد. ریل ها باید هر ماهه توسط مسئول ایمنی معدن یا نماینده وی بازرسی شوند و در صورت وجود فرسایش مؤثر در کلاهک یا مشاهده ترک های طولی یا عرضی در تیغه ریل، نسبت به تعویض کامل آنها اقدام شود.
د) لوکوموتیو باطری دار در معادن زیرزمینی
ماده147: باطری ها در معادن زیرزمینی باید فقط در ایستگاه های ویژه با مشخصات ذیل شارژ یا تعویض شوند:
الف) از مواد غیرقابل اشتعال ساخته شود.
ب) مجهز به وسایل مناسب و کافی برای اطفای حریق باشد.
ج) هوای عبور کرده از روی باطری مستقیماً باید در یک راه هوایی تخلیه شود و برای تهویه جبهه کار از آن استفاده نشود.
د) دهانه های راه هوایی در نزدیکی سقف جای داده شوند.
هـ) به گونه ای باشد که خطر سر ریز شدن آب باطری یا الکترولیت وجود نداشته باشد.
و) تجهیزات و لوازم الکتریکی ایستگاه شارژ باید ضد جرقه باشند.
ماده148: آب باطری یا الکترولیت ریخته شده در ایستگاه شارژ باید بلافاصله پاک شود.
ماده149: در جعبه باطری های لوکوموتیو و همچنین دریچه های آن باید در هنگام شارژ باز باشند. بستن در جعبه پس از اتمام تصاعد خروج کامل گاز از دریچه ها مجاز است.
تبصره: در هر حال بستن در جعبه زودتر از یک ساعت پس از اتمام شارژ ممنوع است.
ماده150: قبل از خارج نمودن باطری از اطاق شارژ باید ایزوله کردن و عایق بندی بین المنت ها و بدنه جعبه باطری مورد کنترل قرار گیرد.
ماده151: شارژ نمودن باطری های معیوب و یا کثیف ممنوع است.
هـ) باربری با لوکوموتیوهای الکتریکی در معادن زیرزمینی
ماده152: درصد گاز قابل انفجار در هوای تمامی مسیرهایی که در آنها از لوکوموتیوهای الکتریکی استفاده می شود باید کمتر از حد مجاز باشد.
ماده153: در تونل هایی که به علت وجود گاز یا گرد زغال سنگ خطرناک می باشند، تعمیرات مربوط به وسایل برقی لوکوموتیو ممنوع است.
ماده154: سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی باید دارای کلید های قطع جریان در فواصل حداکثر 500 متر و در ابتدای همه خطوط منشعب باشند.
ماده155: سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی باید دارای تجهیزات حفاظتی در برابر عبور جریان اضافه باشند.
ماده156: سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی در معادن زیرزمینی زغال سنگ باید فقط در مسیر هوای تازه شبکه تهویه نصب شوند.
ماده157: سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی و سیم های لخت مخابراتی در موارد عبور از میان درهای تهویه یا در محل تقاطع با دیگر سیم ها یا کابل های حاوی برق باید به شکل مناسبی عایق بندی شوند.
ماده158: سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی با کمتر از 2 متر ارتفاع از کف باید در موارد ذیل به شکل مؤثر حفاظ گذاری شوند:
الف) در همه نقاطی که ممکن است محل کار واقع شده یا کارگران به طور منظم از زیر سیم های برق عبور نمایند.
ب) در هر دو طرف درهای تهویه.
ج) در ایستگاه هایی که افراد از قطارهای ویژه حمل نفرات پیاده یا سوار می شوند.
د) حفاظ گذاری موقت در مناطقی که افراد در نزدیکی لوکوموتیو الکتریکی یا سیم های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی کار می کنند.
ماده159: علائم نوری واضح در مناطق تعویض خط، تقاطع ها و مسیرها در زمان برق دار بودن سیم لوکوموتیو الکتریکی باید مشهود باشد.
ماده160: جریان برق لوکوموتیوهای الکتریکی قطارهای نفربری در زمان سوار و پیاده شدن اشخاص باید قطع باشد و یک علامت نوری ویژه نشان دهد که سیم برق تغذیه لوکوموتیو الکتریکی بی¬برق است.
ماده161: سیم یا سیم های تغذیه لوکوموتیوهای برقی باید به طریقی نصب شوند که احتمال قطع شدن، برق گرفتگی یا بروز حریق وجود نداشته باشد.
ماده162: سیم یا سیم های تغذیه لوکوموتیوهای برقی باید در ارتفاع حداقل 5/2 متر از کف نصب شوند در غیر این صورت، جریان برق در هنگام عبور و مرور اشخاص باید قطع شود.
ماده163: اطاقک راننده در لوکوموتیوهای الکتریکی که از سیم لخت برق می گیرد باید مسقف بوده و تجهیزات انتقال جریان باید به طور کامل عایق بندی شده باشد تا احتمال برق گرفتگی راننده وجود نداشته باشد.
ماده164: تمام قسمت های لوکوموتیو که جریان برق از آن عبور می کند باید به وسیله پوشش مناسبی عایق شوند.
ماده165: جریان برق باید قبل از انجام هرگونه تعمیر در شبکه انتقال برق به لوکوموتیو یا تعمیر قسمت های الکتریکی یا مکانیکی لوکوموتیو قطع شود.
و) باربری با لوکوموتیوهای دیزلی و سایر وسایل نقلیه دیزلی در معادن زیرزمینی
ماده166: میزان منوکسیدکربن در گازهای خروجی از اگزوز لوکوموتیو دیزلی باید کمتر از 05/0 درصد باشد.
ماده167: استفاده از لوکوموتیو دیزلی در تونل های پیشروی که تهویه آنها با بادبزن های موضعی انجام می گیرد به شرطی مجاز است که مقدار گاز زغال در جریان هوای خروجی از تونل کمتر از 5/0 درصد باشد.
ماده168: دمای گازهای خروجی از اگزوز لوکوموتیو دیزلی نباید بیشتر از 70 درجه سانتیگراد باشد و هیچ شعله و جرقه ای نباید از وسیله نقلیه خارج شود.
ماده169: توقفگاه، محل سوختگیری و تعویض روغن لوکوموتیوهای دیزلی باید دارای ویژگی های ذیل باشد:
الف) با جریان کافی هوا تهویه شود.
ب) از مواد غیر قابل اشتعال ساخته شده باشد.
ج) کف محل باید از لایه ای از بتن با سطح غیرمتخلخل، با شیب مناسب و کانال هایی برای انتقال سیال ریخته شده پوشیده شود.
د) دارای وسایل مناسب و کافی برای اطفاء حریق باشد.
ماده170: سوختگیری یا تعویض روغن وسایل نقلیه دیزلی فقط باید در ایستگاه های ویژه انجام شود.
ماده171: الیاف تنظیف مواد روغنی برای پیشگیری از حریق باید در ظروف غیرقابل اشتعال جمع آوری شده و در اسرع وقت به سطح زمین منتقل شوند.
ماده172: مقدار روغن انبار شده و مواد سریع الاشتعال در داخل معادن زیرزمینی نباید بیش از میزان مصرف برای 24 ساعت آینده باشد و مخازن تخلیه شده روغن باید در اسرع وقت به بیرون از معدن برده شوند.
ز) باربری در مسیر شیب دار با وینچ
ماده173: عبور و مرور افراد در زمان باربری با وینچ از مسیر شیب دار وینچ ممنوع است.
ماده174: سرعت باربری با وینچ نباید از 5 متر بر ثانیه بیشتر باشد.
ماده175: زنجیرهای اتصال واگن ها به استثنای واگن اول باید مقاومتی معادل حداقل 6 برابر وزن واگن پر را دارا باشند. میزان مقاومت زنجیر اتصال واگن اول باید حداقل 10 برابر وزن واگن پر باشد.
ماده176: بازدید از سیم بکسل وینچ باید هر ماه توسط مسئول ایمنی با اندازه گیری قطر سیم بکسل در محل های فرسوده انجام شود و در صورت تخریب حداکثر 5 درصد از بافت سیم بکسل باید نسبت به تعویض آن اقدام نمود.
ماده177: حداقل 3 دور اضافه از سیم بکسل باید روی قرقره وینچ باقی بماند.
ماده178: ورودی محل تخلیه واگن ها باید برای پیشگیری از ورود واگن های دیگر و خطر برخورد، توسط مانع ایمنی مناسب مسدود شود.
ماده179: قرقره وینچ باید دارای ترمزی باشد که در حال توقف بسته بماند.
ماده 180: واگن هایی که توسط وینچ بالا کشیده می شوند باید مجهز به چنگک هایی باشند تا با گیر کردن به تراورس ها در مواقع اضطراری به عنوان ترمز عمل نموده و واگن را متوقف کنند.
ماده181: در صورت خروج واگن از خط باید پس از حصول اطمینان از قفل بودن قرقره وینچ، واگن از بالا کشیده و دوباره روی خط قرار گیرد. شروع مجدد به کار مشروط به اطمینان از عدم قرار گرفتن کارگران در منطقه خطر می باشد.
ماده182: پذیرگاه بالایی راه مورب باید دارای نرده مناسبی باشد تا از حرکت ناخواسته واگن ها به مسیر شیب دار جلوگیری شود. باز کردن نرده باید بعد از حصول اطمینان از بسته شدن واگن ها به یکدیگر و سیم بکسل انجام شود.
ماده183: بین پذیرگاه ها در مسیر باربری با وینچ باید وسیله تبادل علائم موجود باشد.
ماده184: نزدیک شدن افراد متفرقه ای که در کار دستگاه ها دخالتی ندارند هنگام کار دستگاه های باربری در مسیر شیب دار به محوطه ای که در آنها واگن ها از سیستم بکسل و یا زنجیر جدا و تخلیه می گردند، ممنوع است. به این منظور باید در محل فوق الذکر تابلوی هشداردهنده نصب نمایند.
ح) باربری در چاه (بالابرها)
ماده185: اگر عمق چاه به اندازه ای باشد که ارتباط مستقیم بین متصدیان پذیرگاه های مختلف چاه به وسیله صدای افراد به طور واضح برقرار نشود باید این ارتباط به وسیله هشدار دهنده صوتی یا وسایل مخابراتی برقرار گردد.
تبصره: در چاه هایی که از وسایل حمل و نقل برای رفت و آمد کارگران استفاده می شود علاوه بر علائم ارتباطی زنگ دار باید ارتباط تلفنی بین متصدیان تمام پذیرگاه ها و متصدی بالابر نیز برقرار باشد.
ماده186: کلیه قسمت های انتقال دهنده نیرو، سیم بکسل ها، نگه دارنده ها و ترمزهای بالابرها باید روزانه از نظر صحت عملکرد کنترل شوند.
ماده187: بالابرهای دائم باید دارای ویژگی های ذیل باشند:
الف) دارای ریل های ثابت جهت هدایت باربری در مسیر باشند.
ب) سقوط اشیاء از داخل آنها ممکن نباشد.
ج) بار در داخل آنها بی حرکت بماند.
ماده188: بالابرهای مخصوص حمل افراد باید دارای سرپناه و پاراشوت بوده و به علاوه دستگاه محرکة آنها مجهز به تنظیم کننده سرعت باشد. پلاک نشان دهندة ظرفیت سرنشین های این وسایل باید به طور آشکار در محل مناسبی نصب گردد.
ماده189: بالابرهای دائمی که برای حمل افراد به کاربرده می شوند باید مجهز به سیستم نشان دهنده موقعیت اطاقک بالابر در چاه بوده و با وسایل هشداردهنده صوتی نزدیک شدن آن به پذیرگاه ها اعلام گردد.
ماده190: یک فضای مناسب (چاهک) در سیستم بالابر ویژه حمل افراد در پایین ترین محل استقرار قفس در زیر فضای آخرین پذیرگاه جهت نصب سپرها (ضربه گیرها) یا دیگر وسایل مشابه به منظور کم کردن صدمات ناشی از سقوط قفس باید حفر شود.
ماده191: ماشین بالابر باید مجهز به عمق نمایی باشد که حین عبور وسیله حمل و نقل از طبقات مختلف معدن زنگ اخباری را به شکل خودکار به صدا درآورد.
ماده192: نشانگر عمق باید به نحوی نصب شود که شنیدن صدای زنگ و دیدن آن توسط اشخاصی که با بالابرکار می کنند به آسانی صورت پذیرد.
ماده193: سرعت حرکت بالابر هنگام حمل مسافر نباید از 8 متر بر ثانیه ‎تجاوز کند.
ماده194: بالابر باید دارای ترمزی باشد که در صورت لزوم بتواند کابل فولادی را در شرایطی که بالابر با حداکثر ظرفیت باربری در هر یک از جهات کار می کند، متوقف کند.
ماده195: ماشین های بالابر باید به دو دستگاه ترمز جداگانه شامل ترمز عادی و ترمز ایمنی که هر یک به طور مستقل قادر به توقف ماشین باشد، مجهز گردند.
ماده196: ترمزها باید به شکلی تنظیم شوند که در صورت قطع نیروی محرکه به شکل خودکار عمل کنند. همچنین انتقال نیروی محرکه ماشین با بکار افتادن ترمز ایمنی باید به طور خودکار قطع شود.
ماده197: بالابر باید دارای مکانیزمی باشد تا در مواقعی که قفس به بالاتر از حد نهایی تعیین شده در سر چاه برسد نیروی محرکه را قطع و سیستم ترمز را فعال کند.
ماده198: بالابرهایی که برای جابه جایی افراد استفاده می شود باید به سیستم های خودکار مهار سرعت و از کارانداز ناشی از اضافه بار مجهز باشد.
ماده199: در چاه هایی که از چرخ چاه کلاج دار استفاده می شود هر موتور باید دارای ضامن باشد که باز کردن ترمز و آزاد کردن کلاج به طور همزمان امکان نداشته باشد.
ماده200: یک نشانگر سرعت باید در محلی که به آسانی توسط اپراتور ماشین بالابر دیده شود، نصب گردد.
ماده201: جنس کابل فلزی باید مناسب با شرایط محیط کار انتخاب شود و در مقابل خوردگی و فرسایش مقاوم باشد.
ماده202: ضریب اطمینان کابل فلزی باید حداقل 6 باشد. به عبارت دیگر میزان بار مفید و بار مرده و کل وسیله باربری نباید از یک ششم مقاومت کابل تجاوز کند.
ماده203: هرگاه پس از هر آزمایش مشخص شود که تقلیل قابل ملاحظه ای در مقاومت کابل حاصل شده و یا بیش از ده درصد عنصرهای مشهود آن در طول سه گام پاره شده و یا تغییر محسوسی در شکل ظاهری کابل از نظر خوردگی، ساییدگی، تقلیل قطر، شکستگی یا باز شدن پیچش آن حاصل شده باشد، آن کابل باید تعویض گردد.
ماده204: در هر معدن که باربری از طریق چاه با وسایل بالابر انجام می گیرد، بهره بردار موظف است، دفتری برای ثبت موارد ذیل در معدن اختصاص دهد:
الف) نام و نشانی کارخانه سازنده کابل فلزی و وسایل مربوطه.
ب) مشخصات کابل، نوع سیم های بکار برده شده و ساختمان آن و نتیجه آزمایش های انجام شده درباره کابل نو و محاسبه مقاومت کل کابل فلزی و همچنین نتیجه آزمایش هایی که برطبق مقررات مربوطه انجام می شود.
ج) تاریخ شروع استفاده از کابل و نوع باربری آن.
د) وزن مرده کلیه وسایلی که کابل متحمل می شود به انضمام وزن خودکابل و همچنین حداکثروزن باری که حمل می کند.
ه) تاریخ و نوع تعمیرات و تاریخ سر و ته کردن کابل.
ز) تاریخ و علت خارج کردن کابل از سرویس.
ح) مقدار عملکرد کابل در حرکت به طرف پایین و در حرکت به طرف بالا و میزان تن ـ کیلومتر باربری ماهانه.
ماده205: ماشین بالابر و متعلقات آن باید مطابق آیین نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابه جا کردن مواد و اشیاء در کارگاه ها مصوب شورای عالی حفاظت فنی بازرسی شوند.
ماده206: قبل از اولین استفاده منظم کاری از هر کابل فلزی بالابر در جابه جایی نفرات، این کابل حداقل باید 20 مرتبه به همراه بار هم اندازه اش به کار برده شود. کابل بالابر بعد از این آزمایش باید کنترل شود تا هیچ گونه صدمات مشهود در آن ایجاد نشده باشد.
ماده207: سیم بکسل ماشین بالابر باید بصورت ماهانه و بعد از تمیز کردن سطح کابل فلزی با عبور با سرعتی کمتر از 5/0 متر بر ثانیه توسط مسئول ایمنی یا نماینده وی بازرسی شود.
ماده208: لبه طبلک ها برای جلوگیری از لغزش باید طوقه داشته باشند. (به استثنای طلبک های مخروطی که باید مکانیزمی برای پیشگیری از لغزش کابل فولادی در آنها بکار رفته باشد) سر کابل باید به شکل مناسب و ایمن به طبلک متصل شود (به استثنای بالابر از نوع اصطکاکی) به نحـوی که حتی در زمانی که قفس بالابر در پایین ترین نقطه قرار دارد، حداقل 2 دور کابل فلزی بر روی طبلک باقی مانده باشد.
ماده209: کیج باید دارای سقف محافظ محکم بوده و داخل آن میله ها یا دستگیره هایی برای گرفتن افراد وجود داشته باشد.
ماده210: کیج باید به شکل ایمن در زمان حمل افراد محصور شود تا امکان سقوط اشخاص از آن به داخل چاه وجود نداشته باشد.
ماده211: درهای کیج نباید به سمت خارج باز شوند و به شکلی باید تنظیم شوند تا در اثر ضربه یا تکان های ناگهانی باز نشوند.
ماده212: حداکثر ظرفیت مجاز حمل نفر و بار که در هر کیج اجازه سوار شدن را دارند باید بر اساس مشخصات فنی، توسط سرپرست معدن تعیین شود.
ماده213: کف کیج باید تحمل فشارها و تنش های ایجاد شده در زمان بارگیری و تخلیه در شرایط معمولی و اضطراری را داشته باشد.
ماده214: ارتفاع کیج نفربری باید به اندازه ای باشد تا اشخاص به آسانی بتوانند در آن بایستند.
ط) باربری با کامیون
ماده215: جاده های باربری که شیب متوسط بیش از 5 درصد دارند باید دارای راه های خروج اضطراری در پیچ ها باشند تا راننده در صورت عمل نکردن ترمز دامپ تراک، بتواند با هدایت ماشین به آنها، کامیون را به شکل ایمن متوقف کند.
ماده216: تمام کامیون ها در معدن باید دارای چراغ جلو و چراغ خطر در عقب باشند و بلندی صدای سیستم هشداردهنده صوتی آنها بیشتر از بلندی صدای معمول در معدن باشد.
ماده217: دود خروجی از اگزوز کامیون های با موتور احتراق داخلی باید از محلی دور از محل استقرار راننده خارج شود.
ماده218: خودروهای سواری که وارد محدوده تردد دامپ تراک ها می شوند باید در روز مجهز به پرچم و در شب دارای چراغ روشن گردان باشند که در میدان دید رانندگان دامپ تراک ها قرار داشته باشد.
فصل ششم: حفاری استخراجی و اکتشافی
ماده219: در حفاری ها و معادن سطحی، شیب موقت دیواره ها و شیب نهایی آنها با توجه به خصوصیات مکانیکی سنگ ها باید به گونه ای تعیین شود که خطر ریزش و شکست نداشته باشند.
ماده220: در دیواره های پرشیب یا ریزشی معادن سطحی باید نسبت به ایجاد پله اطمینان با عرض مناسب اقدام شود.
ماده221: در معادنی که از دستگاه سیم برش الماسه استفاده می شود، به منظور جلوگیری از پرتاب سگمنت (دندانه های الماسه روی سیم برش) و یا صدمات ناشی از شلاق زدن سیـم پاره شده، لازم است در مسیر سیم برش پوشش حفاظتی مناسب بکار گرفته شود.
ماده222: نحوه استفاده از سیم برش باید به گونه ای باشد که احتمال پاره شدن آن در هنگام برش وجود نداشته باشد.
ماده223: زمین اطراف محل کار باید قبل از انجام عملیات برش با دقت تسطیح و کلیه گوشه های تیز و ناصاف که با سیم برش در تماس خواهند بود، حذف شوند. همچنین اطراف مسیر گردش سیم برش باید کاملاً از سنگ ریزه و سایر مواد معدنی پاک شود.
ماده224: اتصال سیم برش های مختلف و استفاده از دانه های سگمنت متفاوت از نظر اندازه و وزن ممنوع است.
ماده225: جداکردن و واژگونی بلوک سنگ بریده شده از جبهه کار با استفاده از تیغه بولدوزر یا جام لودر و نظایر آن ممنوع است.
ماده226: در هنگام برش، جدا کردن و جابجایی بلوک های سنگ، استقرار ماشین آلات و افراد در پایین دست بلوک سنگ ممنوع است.
ماده227: سنگ های استخراجی (کوپ ها) باید به طور منظم و روی بزرگترین سطح مقطع قرار گیرند تا از سقوط آنها جلوگیری شود.
ماده228: در حفر ترانشه برای اکتشاف و نمونه‎برداری باید تمهیدات لازم برای پیشگیری از ریزش دیواره صورت پذیرد. در ترانشه ها و چاهک هایی که به عمق بیش از 5/1 متر هستند باید برای بالا و پایین رفتن از نردبان استفاده شود.
ماده229: در ترانشه و چاهک هایی که خطر انباشتگی گاز وجود دارد ورود و کار افراد باید پس از تهویه و اطمینان از بی خطر بودن آن محل ها انجام شود.
ماده230: عملیات تسطیح و پاکسازی جبهه کار در هنگام کار دستگاه حفاری تنها با اجازه مسئول فنی معدن مجاز است.
ماده231: دهانه های حفاری قائم و شیب دار که خطر سقوط افراد در آنها وجود دارد باید به نحو ایمن مسدود شوند.
ماده232: در جبهه کارهای معادن سطحی و زیرزمینی، به ویژه پس از آتشباری، لازم است کلیه قسمت های سست شده (لقی ها) در جبهه کار و دیواره ها و سقف ها با دقت لق گیری شده و یا به طور مطمئنی از ریزش آنها جلوگیری بعمل آید. ورود کارگران و شروع به کار آنان در محل باید پس از لق گیری به طور مطمئن انجام شود.
ماده233: حفاری های متروکه و کارگاه هایی که استخراج آنها تمام شده است باید به نحوی مسدود شوند که از ورود افراد به آنها جلوگیری شود و اختلالی در تهویه معدن بوجود نیاید.
ماده234: در مورد فضای حفاری شده در عملیات استخراج زیرزمینی باید امکان ‎نشست‎ سطح زمین و احتمال خطرات را در بیرون و یا درون معدن پیش‎بینی کرده و با تدابیری نظیر پر‎کردن محل استخراج و یا کنترل نشست سطح زمین و یا مانند آن از بروز خطر جلوگیری ‎کرد.
ماده235: شکست ها و ریزش های پله ها و دیواره ها در معادن سطحی باید به طور مستمر بررسی و کنترل شوند.
فصل هفتم: نگهداری
ماده236: شبکه های حفاری های زیرزمینی با توجه به پایداری سنگ ها و تغییر شکل آنها باید به طور دائم ازنظرکنترل جابه جایی طبقات در معدن و نگهداری سقف و دیواره ها بررسی و در صورت لزوم به وسایل نگهداری مناسب تجهیز گردند.
ماده237: حفاری های زیرزمینی باید منطبق بر طرح و مشخصات فنی نگهداری که به تأیید مسئول فنی رسیده است، اجرا شوند.
ماده238: کلیه‎ وسایل نگهداری نصب‎شده در معدن باید دارای مقاومت و استحکام لازم باشند.
ماده239: درموقع نصب، تعویض و یا تعمیر وسایل نگهداری باید اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از ریزش بعمل آید.
ماده240: در نصب وسایل نگهداری رعایت اصول کلی ذیل الزامی است:
الف) وسیله نگهداری بعد از حفاری باید بلافاصله پس از اتمام لق گیری سینه کار نصب شود.
ب) بین وسیله نگهداری و سنگ های اطراف باید تماس به خوبی برقرار شود.
ج) از نظر تغییرشکل پذیری بین سنگ و نگهداری باید هماهنگی وجود داشته باشد (وسیله نگهداری نه خیلی صلب و نه خیلی شکل پذیر باشد).
د) از تخریب ناشی از هوازدگی سنگ ها باید جلوگیری شود.
هـ) از باز و بسته کردن و نصب مکرر وسایل نگهداری باید اجتناب نمود.
و) سیستم نگهداری باید با مقطع حفاری و تغییر شرایط توده سنگ قابل تطبیق باشد.
ز) سنگ های اطراف وسیله نگهداری باید هر چه کمتر دستکاری شوند.
ماده241: استفاده از سیستم نگه داری موقت به عنوان سیستم نگه داری دائم ممنوع است.
ماده242: اتصال چوب بست ها باید بطور صحیح انجام گیرد به طریقی که در محل اتصال سرلا به ستون فاصله ای وجود نداشته باشد.
ماده243: در صورت سستی کف تونل یا کارگاه باید نسبت به نصب تکیه گاه های مناسب برای تمامی ستون ها اقدام شود.
ماده244: در صورت ریزش سقف و ایجاد حفره، ابتدا باید دراسرع وقت وسایل نگهداری موقت برای جلوگیری از ریزش بیشتر در آن محل نصب شود و سپس نسبت به نصب وسایل نگهداری دائمی اقدام گردد.
ماده245: سرپرست هر قسمت موظف است در هر نوبت کار حداقل یک بار سقف، دیوارها، راهروها و وسایل نگهداری جبهه کار قسمت مربوطه را کاملاً بازدید و در صورت مشاهده عیب و نقص فوراً نسبت به رفع آن اقدام نماید. همچنین در پایان هر نوبت کاری قبل از حصول اطمینان از استحکام کارگاه نباید محل کار را ترک کند.
ماده246: بازیابی وسایل نگهداری لازم است با استفاده از وسایل و تجهیزات مناسب مانند تیفور صورت پذیرد و کارگران در حین بازیابی باید در محلی مطمئن مستقر شوند. این کار باید تحت نظارت مسئول ایمنی یا مأمورین ایمنی انجام شود.
ماده247: وسایل نگهداری چاه ها و همچنین کارگاه ها و حفریاتی که به طور مداوم فعال نیستند باید در فواصل زمانی که توسط مسئول ایمنی معدن تعیین می شود مورد بازدید و کنترل قرار گیرند.
ماده248: ستون های چوبی نگهداری باید از پوست و گره تمیز شده و استفاده از چوب های با قطر کم، مقطع نامناسب و یا معیوب به عنوان ستون یا جزئی از آن ممنوع است.
ماده249: بخش های آسیب دیده سیستم نگهداری باید بلافاصله با رعایت اصول ایمنی تعویض و یا تقویت شوند.
ماده250: برداشتن بیش از دو قاب چوبی و یا فلزی در هنگام تعویض وسایل نگهداری یا تعریض تونل ها در یک زمان ممنوع است و قبل از برداشت هر قاب نگهداری باید قاب های طرفین آن به اندازه کافی تقویت شوند.
ماده251: تعویض وسایل نگهداری در محل تقاطع حفاری ها باید طبق مشخصات فنی مربوطه که به تأیید سرپرست معدن رسیده است انجام شود.
ماده252: وسایل نگهداری باید با قیود و بست ها به نگهداری های مجاور همبند و ثابت شوند.
ماده253: سیستم نگهداری در لایه های شیب دار باید به گونه ای نصب شود که حداکثر قابلیت نگهداری را با توجه به شیب لایه یا جابه جایی احتمالی دارا باشد.
ماده254: حداقل طول پیچ سنگ برای کنترل سقف نباید از 1 متر کمتر باشد.
ماده255: پیچ سنگ های مکانیکی باید حداکثر تا 50 درصد نقطه تسلیم یا ظرفیت تکیه گاهشان تحت کشش قرار گیرند.
ماده256: در نصب قاب های کشویی رعایت نکات ذیل الزامی است:
الف) قطعات در هر اتصال باید کاملاً موازی و در تماس با یکدیگر باشند.
ب) در هر اتصال حداقل 40 سانتیمتر از هر قطعه روی یکدیگر قرار گیرند.
ج) وضعیت اتصال ها باید مرتباً بررسی و کنترل شوند.
ماده257: تمامی ستون های یک قاب باید در سطح عمود بر سقف نصب شوند.
ماده258: بین ستون ها بعد از پایه گذاری باید لارده گذاری شود. طول لاردها باید کمی بیـش از فاصله دو چـوب بست باشد و پشـت لارده ها بایـد با سنگ لاشه پر شوند.
ماده259: نگهداری های قدرتی باید در اسرع وقت بعد از ایجاد یک برش در ضخامت ماده معدنی پیشروی کنند به نحوی که فضای استخراج شده، حداقل زمان بدون نگهداری باقی بماند.
ماده260: سیستم کاری در روش جبهه کار طولانی مکانیزه باید به گونه ای باشد که احتمال درگیری افراد با ماشین آلات وجود نداشته باشد.
فصل هشتم: مواد منفجره و آتشباری
الف) الزامات عمومی
ماده261: آتشبار باید دوره آموزشی لازم را گذرانده و صلاحیت وی توسط سازمان های ذیصلاح تأیید شود.
ماده262: هر آتشبار باید دفتر مخصوصی جهت ثبت مقدار مواد منفجره دریافتی و مصرفی داشته باشد. پس از اتمام هر دفتر، آتشبار باید آن را به سرپرست معدن تحویل داده و حداقل تا شش‎ماه نگهداری شود .
ماده263: بکار بردن باروت در معادن زیرزمینی ممنوع است.
ماده264: قرار دادن ماده منفجره در مجاورت برف، یخ و آتش ممنوع است.
ماده265: بکار بردن مواد منفجره یخ زده یا فاسد ممنوع است.
ماده266: بکـار بردن فـتیله ای که حتی یـک بار رطوبت به آن نفوذ کرده و یا تحت تأثیر حرارت و برودت قرار گرفته و یا به نحو دیگری مشخصات فنی خود را از دست داده باشد، ممنوع است.
ماده267: پیدا شدن یا مفقود شدن مواد منفجره و دستگاه آتش کن در داخل یا خارج معدن باید فوراً به سرپرست معدن گزارش شود.
ماده268: آتشباری فقط با خرجگذاری در چال مجاز بوده و استفاده از مواد منفجره در خارج از چال ممنوع است.
ماده269: قبل از استفاده از هر صندوق به منظور اطمینان از سالم بودن فتیله و همچنین آگاهی از سرعت اشتعال آن باید از آن نمونه برداری و آزمایش شود.
ماده270: امحاء مواد منفجره فاسد باید منحصراً توسط مسئولین ذیربط و با رعایت اصول ایمنی مربوط به مخاطرات و آلودگی ناشی از عملیات امحاء انجام شود.
ماده271: کلیه مواد منفجره در معادن باید بر اساس تاریخ و مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده، نگهداری و مصرف شوند.
ب) انبار مواد منفجره
ماده272: جایگاه موقت فتیله و چاشنی باید مجزا از جایگاه موقت سایر مواد منفجره بوده و فاصلة بین آنها کمتر از 15 متر نباشد. این جایگاه نباید در جاهای سرد و مرطوب، پر رفت و آمد و در معرض بروز آتش سوزی و انفجار باشد. در و قفل و بست این جایگاه ها باید کاملاً محکم بوده و بر روی در ورودی تابلوی اخباری با عبارت «مواد منفجره» با خط خوانا نصب شود.
ماده273: آن مقدار از مواد منفجره پیش بینی شده برای مصرف روزانه که به مصرف نرسیده است یا مواد منفجره ای که به علت نقص در عملیات انفجاری باقی مانده است باید فقط در جایگاه موقت نگهداری شود.
ماده274: آتشبار نباید با همراه داشتن مواد منفجره به جایگاه موقت چاشنی و همچنین با همراه داشتن چاشنی به جایگاه موقت مواد منفجره وارد شود.
ماده275: داخل انبار مواد منفجره و همچنین محوطه اطراف آن تا فاصله 50 متری باید از وجود کلیه مواد سریع الاحتراق مانند مواد نفتی، تکه های پارچه، کاغذ، خار، بته و نظایر آن پاکیزه نگهداری شود.
ماده276: مقدار مواد منفجره ورودی و خروجی از انبار باید با ذکر دقیق زمان در دفتر مخصوص ثبت شود.
ماده277: در انبار مواد منفجره باید نکات ذیل رعایت شود:
الف) صندوق حاوی مواد منفجره طوری قرار داده ‎شود که فشنگ ها به صورت قائم قرار نگیرد.
ب) صندوق مواد منفجره و چاشنی در داخل انبار باز نشود.
ج) صندوق مواد منفجره و چاشنی باید به آرامی جابجا گردد و از پرتاب کردن و یا لغزاندن آن خودداری شود.
د) با کفش میخ دار نباید وارد انبار مواد منفجره و چاشنی شد.
هـ) صندوق های محتوی مواد منفجره و چاشنی باید طوری روی هم چیده شوند که ارتفاع آنها از 2 متر یا 5 صندوق در هر ردیف بیشتر نبوده و بین هر دو ردیف فضای کافی برای تهویه مناسب وجود داشته باشد. ضمناً حداقل فـاصله ردیف صندوق ها با دیوار نباید از 30 سانتیمتر کمتر باشد. همچنین صندوق های زیرین باید روی الوارهای مناسب چیده ‎شوند.
و) انبار باید مطابق آیین نامه پیشگیری و مبارزه با آتش سوزی در کارگاه ها مصوب شورای عا لی حفاظت فنی به وسایل پیشگیری از آتش سوزی مناسب مجهز شود.
ماده278: در انبار مواد منفجره باید به طرف بیرون باز شود.
ماده279: نشت کارتن های دینامیت باید با آب داغ تمیز شود.
ماده280: راهروهای انبار مواد منفجره باید با علائم اخباری شبرنگ مشخص شود.
ماده281: حمل و استفاده از کبریت، فندک و هرگونه وسایل ایجادکننده شعله و همچنین وسایل الکترونیکی و برقی در انبار مواد منفجره ممنوع است.
ماده282: در انـبارهای مواد منفجره فقط باید از چراغ ایمنی برای روشنایی استفاده گردد و از بکار بردن هر نوع چراغ دیگر و سیم کشی برق خودداری شود.
ماده283: نصب دماسنج که حداقل و حداکثر درجه حرارت را در داخل انبار نشان دهد، برای کنترل درجه حرارت ضروری می باشد.
ماده284: درجه حرارت انبار مواد منفجره باید بین 10 تا 30 درجه سانتیگراد باشد.
ماده285: انباردار مواد منفجره باید دارای صلاحیت کافی بوده و صلاحیت وی به تأیید سازمان های ذیصلاح رسیده باشد.
ماده286: ورود اشخاص غیرمجاز به انبار ممنوع است.
ماده287: آتشبار باید مواد منفجره و چاشنی پیش بینی شده مصرف روزانه را با تسلیم رسید فقط در مقابل در انبار دریافت نماید. ورود وی و سایر افراد به استثناء متصدی انبار به انبارهای مواد منفجره ممنوع است.
ماده288: باز کردن صندوق محتوی مواد منفجره باید حداقل در فاصله 50 متری از انبار و با وسایل مخصوص انجام شود.
ماده289: مواد منـفجره باید بعد از اتمام عملیات چالزنی برای خرج گذاری به سر چال های حفاری شده آورده شوند.
ماده290: حداقل محل چال زدن تا محل قرار گرفتن مواد منفجره نباید کمتر از 100 متر باشد.
ج) حمل و نقل مواد منفجره
ماده291: حمل و نقل مواد منفجره به معدن باید طبق آیین نامه ارایه شده از سوی سازمان ذیصلاح انجام شود.
ماده292: حمل مواد منفجره به مقدار مورد احتیاج باید در کیسه برزنتی یا جعبه مخصوصی که بدین منظور ساخته شده صورت گیرد. کیسه ها یا جعبه ها باید دارای بست و قفل بوده و کلید آن در اختیار آتشبار باشد. حداکثر ظرفیت هر کیسه 15 کیلوگرم و حداکثر ظـرفیت هر صندوق 25 کیلوگرم است. حمل بیش از یک کیسه یا یک صندوق به وسیله یک نفر ممنوع است.
ماده293: مواد منفجره پودری یا مایع باید توسط وسایل نقلیه مخصوص حمل شود.
ماده294: قرار دادن چاشنی همراه با ماده منفجره اصلی در یک کیسه یا یک صندوق یا یک وسیله نقلیه ممنوع است.
ماده295: قراردادن لوازم و اشیاء متفرقه درون کیسه برزنتی یا جعبه محتوی مواد منفجره ممنوع است.
ماده296: در صورت حمل مواد منفجره به وسیله لوکوموتیو در داخل معدن، قطار مربوطه باید دارای واگن مخصوص بوده و روی آن علائم خطر نصب شود. رعایت نکات ذیل نیز در این مورد الزامی است:
الف) حمل چاشنی به وسیله واگن حامل مواد منفجره ممنوع است.
ب) به غیر از راننده و آتشبار و کمک‎آتشبار، استفاده سایر افراد از قطار حمل‎ مواد منفجره ممنوع است.
ج) قطار حامل مواد منفجره باید حداقل 80 متر با قطارهای نفربر فاصله مکانی داشته باشد.
د) هر گونه حمل و نقل در داخل معدن تا فاصله 100 متری از واگن حاوی مواد منفجره ممنوع است.
ماده297: هنگام حمل مواد منفجره با وسایل حمل و نقل در چاه های معدنی نباید اشخاص دیگری غیر از آتشبار و کمک او از وسایل حمل و نقل حامل مواد منفجره استفاده نمایند. متصدی بالابر چاه باید قبلاً مأموران پذیرگاهی را که محموله در آنجا تخلیه می شود، مطلع نماید.
ماده298: حمل و نقل مواد منفجره در زمان رعد و برق ممنوع است.
د) عملیات آتشباری
ماده299: عملیات آتشباری در معدن باید به وسیله آتشبار که از طرف سرپرست معـدن به این سمت گمارده شـده است انجام گیـرد و مسئولیت انجام عملیات آتشباری به عهده وی می باشد.
تبصره: استفاده از یک نفر کمک آتشبار در معادن زغال و زیرزمینی الزامی است.
ماده300: عملیات آتشباری باید پس از اتمام عملیات حفاری و تخلیه جبهه کار از کلیه تجهیزات و مواد قابل اشتعال و دور کردن افراد غیرمجاز از محل انجام شود.
ماده301: حمل مواد منفجره به محلی که کارگران هنوز مشغول چال‎زنی هستند ممنوع است.
ماده302: عملیات آتشباری باید به گونه ای طراحی و اجرا شود که از پرتاب سنگ به خارج از محدوده عملیاتی پیشگیری شود.
ماده303: آتشبار نباید غیر از وسایلی که سرپرست معدن اجازه استفاده از آن را داده است از وسایل دیگری برای انجام عملیات استفاده نماید.
ماده304: آتشباری باید طبق طرح مصوب مورد تأیید مسئول فنی معدن شامل نقشه قرارگیری چال ها در جبهه کار، نوع مواد منفجره و چاشنی، عمق، شیب و مقدار مواد منفجره و طریقة خرجگذاری هر چال، شماره تأخیر چاشنی ها یا ترتیب انفجار چال ها، طریقة بستن مدار و سایر مشخصات مورد نیاز برای آتشباری با نظارت مسئول ایمنی انجام گیرد.
ماده305: چاشنی گذاری فشنگ ها باید فقط در محل آتشباری بلافاصله قبل از خرجگذاری صورت گیرد.
ماده306: در نزدیکی جبهه کار باید محل مطمئنی که در معرض ریزش سنگ نباشد برای چاشنی گذاری انتخاب شود.
ماده307: آتشبار مجاز است فقط تعداد چالی را که می تواند در یک مرحله منفجر نماید و یا ماشین آتش کن توانایی انفجار آن را دارد خرجگذاری نماید.
ماده308: قبل از خرجگذاری و تا لحظه انفجار تا 30 متری محل آتشباری، نباید هوای فشرده آزادانه جریان داشته باشد.
ماده309: چنانچه دو جبهه کار به فاصله کمتر از 10 متر از یکدیگر قرار گرفته باشند، آتشباری هم زمان آن دو جبهه کار ممنوع است.
ماده310: آتشبار باید قبل از خرجگذاری، چال را کاملاً تمیز نماید و از آماده بودن چال برای فشنگ گذاری مطمئن شود.
ماده311: سنبه مورد استفاده برای خرجگذاری باید چوبی، مقاوم و کاملاً راست و صاف باشد. بکار بردن سنبه های فلزی ممنوع است.
ماده312: اتصال چاشنی به فتیله اطمینان باید منحصراً توسط انبردست مخصوص انجام‎گیرد.
ماده313: طـول فتیله اطمینان باید به اندازه ای باشد که آتـشبار بتواند پس از آتش کردن، خود را به محل امنی برساند و در هر صورت طول این فتیله نباید از یک متر کمتر و مقداری از فتیله که از چال بیرون می ماند نباید از 20 سانتیمتر کمتر باشد.
ماده314: انفجار بیش از 10 چال در یک نوبت آتشباری با فتیله اطمینان در معادن زیرزمینی ممنوع است.
ماده315: گره زدن یا تا کردن فتیله اطمینان ممنوع است.
ماده316: آتشبار باید طرف دیگر فتیله اطمینان را که به چاشنی متصل می شود، به‎صورت عمودی و طرفی را که برای آتش کردن در نظر گرفته می شود به صورت مورب قطع کند.
ماده317: در آتشباری با چاشنی باید چاشنی ابتدا در فشنگ ماده منفجره و سپس در داخل چال قرار داده شود. در هر حال باید حداقل یک فشنگ فعال خرجگذاری شود.
ماده318: خالی کردن چال خرجگذاری شده به هر علت ممنوع است.
ماده319: فشنگ چاشنی دار باید به آرامی و بدون وارد کردن هر گونه فشار در داخل چال قرار داده شود.
ماده320: اتصال چاشنی به فتیله باید با رعایت فاصله لازم از فشنگ انجام شود و سپس چاشنی در داخل فشنگ ماده منفجره قرار گیرد.
ماده321: در کلیه چال هایی که در یک نوبت آتشباری می شوند باید از یک نوع چاشنی الکتریکی (ساخت یک کارخانه) استفاده شود.
ماده322: مدار انفجار قبل از اتصال کابل هدایت برق به دستگاه آتش کن باید توسط اهم متر وی‍ژه آتشباری آزمایش شود و سیم های اصلی هدایت برق پس از حصول اطمینان از صحت مدار به دستگاه آتش کن متصل شوند.
ماده323: کنترل مدار آتشباری الکتریکی فقط باید با اهم متر وی‍‍ژه آتشباری انجام شود.
ماده324: اتصال کابل هدایت برق به سیم چاشنی ها و همچنین به دستگاه آتش کن منحصراً باید توسط آتشبار و پس از اتمام خرج گذاری و آزمایش مدار و دور شدن کلیه افراد از جبهه کار انجام گیرد.
ماده325: پس از خرجگذاری باید چال ها را به طور معین و با موادی که طبق طرح تعیین شده است مسدود نمود.
ماده326: زمان و محل عملیات آتشباری باید با اطلاع مسئول فنی معدن و مسئول ایمنی باشد.
ماده327: سرپرست معدن مکلف است نسبت به شناسایی و مسدود نمودن حریم ناشی از آتشباری اقدام نماید.
ماده328: کارفرما مکلف است آتشبار را به وسایل حفاظت فردی ضد الکتریسیته ساکن مجهز کند.
ماده329: آتشبار موظف است هنگام عملیات آتشباری، اقدامات ذیل را بعمل آورد:
الف) از برقراری تهویه در جبهه کارهای زیرزمینی اطمینان حاصل نماید.
ب) دستگاه آتش کن برقی را قبل از هر نوبت عملیات آتشباری آزمایش و نتیجه را در دفتر مخصوص ثبت نماید.
ج) قبل از جابه جایی چاشنی ها یا مداربندی نسبت به تخلیه الکتریسیته ساکن بدن خود اقدام نماید.
د) قبل از آتشباری از ورود اشخاص به محل عملیات جلوگیری نماید.
ه) 15 دقیقه قبـل از شروع انفجار با کشیدن آژیر منقطع که بلندی صدای آن به گونه ای است که در تمام نقاط متأثر از آتشباری در معدن شنیده می شود شروع عملیات آتشباری را به سایرین اطلاع دهد و 5 دقیقه قبل از شروع لحظه انفجار، آژیر منقطع به آژیر ممتد تبدیل شود.
و) بعد از همه محل کار را ترک کند.
ماده330: در صورتی که آتشبار جهت حفاظت از پناهگاه خاصی در آتشباری زیرزمینی استفاده می کند، فاصله پناهگاه تا محل آتشباری باید حداقل 80 متر باشد. در معادن زیرزمینی در صورت نبودن پناهگاه فاصله آتشبار از محل آتشباری در تونل های مستقیم باید حداقل 200 متر باشد.
ماده331: آتشبار باید پس از حصول اطمینان از انفجار کلیه چال ها و سپری شدن مدت کافی (حداقل 15 دقیقه) محل را بازدید و در صورتی که خطری از نظر گازهای سمی و مضر وجود نداشته باشد و کارگاه را ایمن تشخیص دهد اجازه ادامه کار را بدهد. میزان گازهای سمی ناشی از آتشباری نباید از 008/0 درصد حجمی در هوای محل آتشباری بیشتر باشد.
ماده332: برای از بین ‎بردن خطر ناشی از چال آتش نشده باید بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده مواد منفجره و یا رعایت مراتب ذیل عمل شود:
الف) در معادن زیرزمینی که از چال زن دستی یا جامبودریل برای حفاری استفاده می شود به ترتیب از نقطه ای به فاصله حداقل 40 یا 65 سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و به موازات آن، چال جدیدی حفر و پس از خرجگذاری آن را آتش نمود. این چال به هیج وجه نباید وارد حریم های مذکور شود.
ب) در معادن سطحی از نقطه ای به فاصله حداقل 150 سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و به موازات آن، چال جدیدی حفر و پس از خرجگذاری آن را آتش نمود. این چال به هیج وجه نباید وارد حریم 150 سانتیمتری چال آتش نشده شود.
ج) بارگیری سنگ های حاصل از انفجار اخیر باید با حضور آتشبار انجام گیرد تا در صورتی که فشنگ های منفجر نشده ای باقی مانده باشد به جایگاه موقت نگهداری مواد منفجره تحویل شود.
د) ورود سایرین به این محدوده تا خاتمه کلیه عملیات ممنوع است.
ماده333: چنانچه هنگام لق گیری و بارگیری به وجود چال منفجر نشده پی برده شود و یا احتمال چال منفجر نشده وجود داشته باشد باید بلافاصله کار متوقف و کلیه افراد محل را ترک نموده و مراتب به اطلاع سرپرست معدن رسانده شود.
ماده334: اقدامات لازم برای از بین‎بردن چال منفجر نشده، فقط با نظارت مستقیم آتشبار مجاز است.
ماده335: چنانچه آتشبار نتواند برای از بین بردن چال منفجر نشده اقدام کند، لازم است بلافاصله سرپرست معدن را در جریان امر قرار دهد.
ماده336: آتشبار نباید چال های خرجگذاری شده را رها نموده و قبل از آتشباری آن ها به کار دیگری مشغول شود.
ماده337: کلیه چال های خرجگذاری شده باید در یک نوبت منفجر شوند.
ماده338: اگر یک یا چند فشنگ چاشنی گذاری شده مورد استفاده قرار نگیرد، آتشبار موظف است بلافاصله و قبل از آتش کردن چال ها، چاشنی این فشنگ ها را خارج کرده و آنها را به جایگاه موقت نگهداری مواد منفجره منتقل نماید.
ماده339: چاشنی گذاری در چال ها در شرایطی که احتمال رعد و برق وجود دارد ممنوع است.
ماده340: در زمان اتصال چاشنی ها به همدیگر تا شعاع 30 متری از محل، حمل و استفاده از وسایل الکترونیکی و کلیه وسایل پخش امواج الکترومغناطیسی مثل گوشی تلفن همراه و بیسیم ممنوع است.
ماده341: برای منفجر کردن مواد منفجره به روش الکتریکی نباید از سیم های بدون روپوش استفاده کرد. استفاده از برق شبکه معدن برای انفجار چاشنی ممنوع است.
ماده342: شبکه الکتریکی انفجار باید دو خطه باشد و در محل اتصال، سیم ها محکم به یکدیگر متصل شوند.
ماده343: سیم های مدار انفجار تحت هیچ شرایطی نباید با سیم های شبکه برق معدن تماس پیداکنند.
ماده344: با همبندکردن اجزاء و اتصالات سیستم هوای فشرده و پیش بینی سیستم اتصال به زمین باید از خطر تجمع الکتریسیته ساکن در زمان خرج گذاری نیترات آمونیوم با هوای فشرده پیشگیری کرد.
ح) مقررات ویژه آتشباری در معادن زغال سنگ
ماده345: در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال فقط باید از مواد منفجره مجاز (ضدگاز زغال) برای آتشباری در جبهه کارهای زغالدار استفاده شود.
ماده346: قبل از خـرجگذاری آتشبار باید هوای اطراف جبهه کار را تا شعاع 30 متری آزمایش نماید تا در صورتی که میزان گاز زغال از یک درصد تجاوز کند از خرجگذاری خودداری نموده و مراتب را به سرپرست معدن اطلاع دهد.
ماده347: در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال منحصراً باید از دستگاه های آتش کن مخصوص این معادن استفاده شود.
ماده348: در محلی که آتشباری انجام می شود باید وسایل اطفای حریق مناسب موجود باشد.
ماده349: استفاده از هوای فشرده برای تمیز کردن چال های آتشباری ممنوع است.
ماده350: اطراف محل آتشباری باید با اسپری آب، مرطوب و با پودرسنگ پوشیده شده باشد تا از انفجار گرد زغال جلوگیری شود.
ماده351: استفاده از فتیله های معمولی و انفجاری در معادنی که در آنها گاز زغال یا گرد زغال وجود دارد، ممنوع است و آتشباری باید فقط با چاشنی الکتریکی ایمن و سیم های روپوش دار صورت گیرد.
ماده352: آتشباری در مواردی که میزان گاز زغال در محل انفجار بیش از یک درصد باشد یا خطر سرایت انفجار به محل های متروکه، حفاری ها و شکستگی های گازدار وجود دارد ممنوع است.
ماده353: چال ها باید پس از خرجگذاری با مواد غیر قابل اشتعال و غیرسیلیسی مسدود شوند.
فصل نهم: تهویه معدن
الف) الزامات عمومی
ماده354: تمام قسمت های درونی معدن، غیر از قسمت هایی که مسدود گردیده، باید به وسیله گردش منظم هوای سالم تهویه شود، به طوری که جریان هوا محسوس باشد. هوای معدن باید از نظر گرما و رطوبت قابل تحمل بوده و همواره مقدار گرد و غبار و گازهای مضر آن کمتر یا برابر حد مجاز باشد.
ماده355: کار کردن در محل هایی که هوای آن کمتر از 19% اکسیژن داشته و یا تشعشع مواد رادیواکتیو آن از 300 میکروکوری در لیتر تجاوز نماید و یا میزان گازهای مضر بیش از حد مجاز باشد، ممنوع است.
ماده356: میزان گازهای مضر در هوای معدن نباید از مقادیر حدود تماس شغلی عوامل بیماری زا تجاوز کند.
ماده357: سرپرست معدن یا مسئول ایمنی باید مسئولین اندازه گیری، فواصل زمانی اندازه گیری و دستگاه های مناسب برای اندازه گیری مشخصات هوای معدن را تعیین نموده و ترتیبی اتخاذ نماید تا مشخصات هوای معدن با درج تاریخ و ساعت در دفتر مخصوص تهویه ثبت شود. این دفتر تا شش ماه پس از پر شدن نیز باید نگهداری شود. مشخصات هوای معدن، علاوه بر ثبت در دفتر مخصوص تهویه باید روی تابلوهایی که به این منظور اختصاص داده شده و در محل ورودی معدن و پذیرگاه های طبقات و یا محل های اندازه گیری نصب می گردد، ثبت شود.
ماده358: دستگاه های گازسنج و اندازه گیری مشخصات هوا باید به طور متناوب طبق دستورالعمل کارخانه سازنده یا دستورالعملی که به تأیید مسئول ایمنی یا مسئول فنی معدن رسیده است توسط افراد آموزش دیده مورد بازدید و کنترل قرار گیرد.
ب) عملیات تهویه
ماده359: مشخصات هوا در هر معدن زیرزمینی باید با برقراری جریان تهویه مناسب در قسمت های مختلف در شرایط مجاز نگهداری شود.
ماده360: معادن زیرزمینی باید دارای نقشه های تهویه (که به تأیید مسئول فنی و مسئول ایمنی معدن رسیده است) باشند. محاسبات و نقشه های تهویه باید حداقل هر شش ماه یک بار و همچنین هنگام تغییر در شبکه حفاری های معدن تجدید شوند. در نقشه های تهویه لازم است شبکه تهویه معدن، مشخصات مسیرهای تهویه، مشخصات بادبزن های اصلی و فرعی، جهت های جریان هوا، مقدار هوا، مقاومت و افت فشار هر شاخه و کل معدن، محل های درهای تهویه و سایر خصوصیات تهویه نشان داده شود. نسخه‎هایی از نقشة تهویه و همچنین نقشة رفع سوانح باید نزد سرپرست معدن، مسئول فنی، مسئول ایمنی، مسئول نجات، مسئول تهویه و سایر مسئولین مربوطه موجود بوده و بعلاوه در دفتر معدن نیز نصب شده باشد.
ماده361: راهروهای مخصوص گردش هوا باید مرتباً بازدید شده و همیشه تمیز و بدون مانع بوده و در صورت ریزش فوراً تعمیر شود.
ماده362: در مواقعی که تهویه معدن زیرزمینی به روش طبیعی انجام می شود باید ترتیبی اتخاذ شود تا در تمامی فصول، از اخلال در تهویه مؤثر معدن جلوگیری شود.
ماده363: در مواردی که تهویه طبیعی کافی نباشد باید از وسایل تهویه مصنوعی استفاده شود. گردش هوایی که توسط این وسایل ایجاد می شود تا آنجا که ممکن است باید با گردش طبیعی هوا مطابقت داشته باشد.
ماده364: بادبزن های اصلی تهویه باید در محفظة غیرقابل اشتعال نصب و با راهرو مخصوص غیرقابل اشتعال به بادبزن به چاه یا تونل اصلی تهویه متصل شوند. دهانه چاه یا تونل اصلی باید با هوابندهای مؤثر مسدود شده و در مواقع لزوم تعویض جهت جریان هوا امکان پذیر باشد.
ماده365: بادبزن های اصلی تهویه معدن باید دارای امکانات ذیل باشد:
الف) بادبزن یدکی برای پشتیبانی مواقعی که بادبزن اصلی از کار می افتد.
ب) منبع جایگزین برای تأمین نیروی مورد نیاز بادبزن.
ج) نشانگر خودکار فشار تهویه.
د) مجهز به وسیله ای باشد که توقف بادبزن‎ را اعلام نماید.
ماده366: دیواری که برای نصب در تهویه ساخته می شود باید از اطراف در داخل سنگ های تونل فرو رفته و کاملاً محکم و نفوذناپذیر باشد. محل عبور افراد باید از محل عبور وسایل نقلیه مجزا گردد. بلندترین نقطه وسیله نقلیه تا بالای چارچوب در باید حداقل 50 سانتیمتر و از پهلوها حداقل 25 سانتیمتر فاصله داشته باشد.
ماده367: استفاده از پرده تهویه به جای در تهویه ممنوع است.
ماده368: حداقل 2 در برای راهروهایی که به نصب در تهویه نیاز دارند و 2 یا 3 در برای راهروهای پر عبور و مرور باید نصب شود. فاصله نصب درهای متوالی از یکدیگر در راهروهای باربری باید از طول یک قطار بزرگتر و در سایر راهروها حداقل 5 متر باشد. به هنگام عبور و مرور همواره باید حداقل یکی از درهای متوالی بسته باشند.
ماده369: چنانچه راهروهای ورودی و خروجی اصلی تهویه نزدیک به هم باشند دیوارها و درهای بین آن دو باید طوری ساخته شوند که در مواقع انفجار یا آتش سوزی به آسانی خراب نشوند.
ماده 370: درزگیری و کیپ کردن در محل تقاطع راه هوایی اصلی و راه هوایی خروجی هوا باید به شکلی صورت پذیرد که به آسانی حتی در مواقعی نظیر انفجار و آتش سوزی خراب نشود.
ماده371: راه های متروکه باید به ترتیبی مسدود شوند که کارگران نتوانند از آنها عبور نمایند و در عین حال خللی در تهویه بوجود نیاورند.
ماده372: هنگامی که در جریان تهویه عادی قسمتی از معدن، خللی حاصل شود کار در آن قسمـت باید تا برقراری مجدد تهویه تعطیل گردد. شروع مجدد کار مشروط به اجازه سرپرست معدن است.
ماده373: هرگونه تغییر درسیستم تهویه معدن فقط با ‎دستور سرپرست معدن مجاز است.
ماده374: تعمیرات و تغییر کلی در تهویه اصلی معدن باید هنگامی صورت گیرد که کلیه کارکنان معدن به استثنای افرادی که انجام تعمیرات به عهده آنها است از درون معدن خارج شده باشند.
ماده375: رساندن جریان هوای تازه به جبهه کارها از مسیری که در آن ریزش یا تخریب اتفاق افتاده ممنوع است.
ماده376: حداقل سرعت مجاز هوا 25/0 متر بر ثانیه است و حداکثر سرعت مجاز در قسمت های مختلف معدن به شرح زیر می باشد:

1	چاه تهویه (بدون تجهیزات)	سرعت دلخواه
2	کانال تهویه و چاه تهویه بزرگ (با تجهیزات)	15 متر بر ثانیه
3	چاه باربری	10 متر بر ثانیه
4	حفاری­های اصلی، چاه نفر رو و تونل میان بر و چاه مورب	8 متر بر ثانیه
5	برای حفاری­های معدنی در امتداد لایه زغال سنگ و یا سنگ	6 متر بر ثانیه
6	کارگاه استخراج	4 متربر ثانیه

ماده377: حداکثر هوای مورد نیاز برای هر جبهه کار و برای کل معدن در محاسبات تهویه همواره بر اساس نوبت‎کاری که حداکثر تعداد کارگران در آن مشغول به کار هستند باید محاسبه شود. میزان هوای مورد نیاز برای هر فرد در محاسبات حداقل باید 6 مترمکعب در دقیقه فرض شود.
ماده378: نصب تور سیمی در مقابل پروانه بادبزن الزامی است و بکار انداختن بادبزن بدون حفاظ ممنوع است.
ماده379: بادبزن های موضعی باید به طریقی نصب شوند که هوای تازه را به جبهه کار برسانند. ظرفیت هوادهی بادبزن محلی نباید از 70 درصد هوایی که از طریق تهویه عمومی معدن به محل نصب آن می رسد، بیشتر باشد. هرگاه چند بادبزن محلی به صورت موازی در یک محل نصب شده باشند، جمع هوادهی مجموع بادبزن ها باید حداکثر 70 درصد مقدار هوایی باشد که از طریق تهویه عمومی به محل نصب بادبزن ها می رسد.
ماده380: حداکثر فاصله دهانه لوله تهویه تا جبهه کار باید در معادن فاقد گاز 12 متر و در معادن گازدار 8 متر باشد.
ماده381: ایستگاه های اندازه گیری مقدار هوا باید در مناطق اصلی ورودی و خروجی هوا و در قسمت هایی که مسیر آن مستقیم و کیفیت نگهداری آن مناسب است ایجاد شود . همچنین باید تابلوهایی شامل اطلاعات: (تاریخ و ساعت اندازه گیری، سطح مقطع عرضی گذر هوا، مقدار واقعی و محاسبه ای هوا و سرعت جریان هوا) در آن مناطق نصب شود.
ج) مقررات ویژه تهویه معادن زغال سنگ (معادن گازدار و گرد زغالدار)
ماده382: در تمامی معادن زغال سنگ علاوه بر لازم الاجرابودن کلیه مقررات تهویه؛ اجرای مقررات ویژه تهویه معادن زغال سنگ ضروری است.
ماده383: حد مجاز گاز زغال در قسمت های مختلف معدن باید به شرح ذیل باشد:
الف) در مسیر هوای برگشتی از هر جبهه کار کمتر از 1 درصد.
ب) در مسیر هوای خروجی از شبکه معدن کمتر از 75/0 درصد.
ج) در مسیر هوای تازه برای تهویه هر جبهه کار کمتر از 5/0 درصد.
د) در محل های تعمیراتی، متروکه و ریزشی و در مدت کوتاه کمتر از 2 درصد.
ه) میزان گاز زغال در هیچ زمان و هیچ قسمتی از معدن نباید بیش از 5/2 درصد باشد.
ماده384: نصب سیستم مانیتورینگ هوای معدن و سنجش خودکار گاز زغال در لایه های زغال سنگ طبقه سه و چهار الزامی است.
ماده385: حسگرهای تشخیص گاز زغال باید در نزدیکی سینه کارها و در تاج تونل ها و هر چه نزدیکتر به سقف نصب شوند.
ماده386: مسئولین پیشروی و استخراج در همه معادن زغال سنگ باید مجهز به دستگاه گازسنج باشند و میزان گاز زغال را در شروع و پایان نوبت کاری اندازه گیری نموده و به سرپرست معدن گزارش نمایند.
ماده387: دستگاه های استخراج مکانیزه زغال سنگ باید مجهز به حسگرهای تشخیص گاز زغال بطور پیوسته باشند و در صورت افزایش گاز زغال، بیش از 25/1 درصد آن را به طور خودکار خاموش کنند.
ماده388: استفاده از هوای فشرده به منظور تهویه در مناطقی که گاز زغال با غلظت بالای 2 درصد وجود دارد ممنوع است.
ماده389: بادبزن های تهویه به هیچ عنوان در فاصلة بین نوبت های کاری یا زمان تعطیلات نباید خاموش شوند و تنها در زمان تعمیرات، تعویض و یا وصل قطعات کانال تهویه و با دستور کتبی مسئول فنی معدن و با پیش بینی تمهیدات دیگری برای تهویه، می توانند خاموش شوند.
ماده390: کانال های تهویه باید از استحکام کافی برای جلوگیری از تاخوردگی و خم شدن بیش از حد برخوردار باشند و با بست های مناسب به سقف نصب شوند.
ماده391: تهویه به روش طبیعی در معادن زغال سنگ، معادن گازدار و معادن گرد زغال دار ممنوع است.
ماده392: مسئولان اندازه گیری گاز موظف هستند قبل از شروع هر نوبت کاری در محل کار حاضر شده و کارگاه ها و محل های مشکوک را بازدید نموده و درصد گاز زغال را به وسیله دستگاه گازسنج اندازه گیری نمایند.
ماده393: محل ها و فواصل زمانی اندازه گیری توسط سرپرست معدن تعیین می شود. در هر حال حداقل تعداد دفعات اندازه گیری گاز در محل های فاقد گازسنج خودکار ثابت باید به قرار ذیل باشد:
الف) هوای برگشتی از هر جبهه کار فعال، در معادن طبقه 1 و 2 دوبار در هر نوبت کاری و در معادن طبقه 3 و 4 و معادن خطرناک از نظر پرتاب ناگهانی، سه بار در هر نوبت کاری.
ب) هوای برگشتی از هر جبهه کار غیرفعال، جایگاه ماشین آلات (مثل وینچ و غیره) و هوای خروجی معدن یک بار در روز.
ماده394: علاوه بر اندازه گیری های منظم جاری، تمام کارکنان نظارت فنی (مسئولین ایمنی، مهندسین و تکنسین ها) باید ضمن تجهیز به وسایل گازسنجی و گذراندن دوره آموزشی مربوطه، موظف هستند تا هنگام بازدید از جبهه کارها، درصد گاز را اندازه‎گیری نمایند.
ماده395: درصد گاز تا فاصله حداقل 20 متری دستگاه های الکتریکی باید بعد از هر توقف بادبزن و پس از رفع اشکال در امر تهویه و عادی شدن آن اندازه گیری شود و در صورت مجاز بودن مجدداً راه اندازی شوند.
ماده396: اگر درصد گاز در محلی بیش از حد مجاز باشد باید بلافاصله جریان برق قطع، کار تعطیل و کارگران را از محل خارج کرد. شروع مجدد کار پس از انجام تهویه کافی و رسیدن درصد گاز به حد مجاز امکان پذیر است.
ماده397: انجام هر نوع عملی که ایجاد جرقه یا شعله نماید در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال ممنوع است و کلیه تجهیزات و دستگاه ها باید ضد جرقه باشند.
ماده398: قسمت هایی که بهره برداری آنها به پایان رسیده یا موقتاً تعطیل شده و یا مورد استفاده قرار نمی گیرند باید مانند سایر قسمت ها به خوبی تهویه شوند و یا به وسیله مصالح مناسب به طور نفوذ ناپذیر کاملاً مسدود گردند.
ماده399: در معادن گازدار چنانچه رساندن درصد گاز به حد مجاز با دستگاه های تهویه دشوار باشد باید قبل از استخراج، عمل گاززدایی (دگازاژ) از لایه مورد نظر و لایه های مجاور بعمل آید.
ماده400: در مناطقی که خطر مواجه با حفره های گاز یا انفجار سنگ وجود دارد باید با حفر چال های بلند در جهت پیشروی از وجود حفره های احتمالی آگاه شد و اقدامات ایمنی برای بر طرف کردن خطر تصاعد آنی و انفجار سنگ انجام گیرد.
ماده401: در معادنی که احتمال خودسوزی دارند باید حداقل یک بار در هر نوبت کاری درصد دی اکسید کربن در جبهه کارها اندازه گیری شوند.
ماده402: زغال سنگ هایی که هنگام استخراج گرد تولید می نمایند، باید به اندازه کافی با آب مرطوب شوند و هنگام استخراج و در محل های بارگیری به واگن نیز باید به آنها آب پاشیده شود.
ماده403: در جبهه کارها و مناطقی که در آنها خطر انفجار گرد زغال وجود دارد باید به طور مرتب گرد زغال موجود روی سقف و زمین و دیوارها و وسایل نگهداری را جمع آوری و خارج نمود و به منظور پیشگیری از بروز انفجار باید همواره مقدار مواد سوختنی در گرد و خاک انباشته را با پاشیدن آهک یا خاک نرم و پودر سنگ یا مواد دیگر در حد کمتر از 30 درصد حجمی نگه داشت.
ماده404: در معادنی که در آنها خاک پاشی برای خنثی سازی گرد زغال معمول است باید نام محل و تاریخ خاک ‎پاشی و نمونه‎برداری از مخلوط خاک و گرد زغال موجود در محل و همچنین نتایج آزمایش های مربوط به قابلیت اشتعال نمونه گرفته شده، در دفتر مخصوصی ثبت شود.
ماده405: چنانچه میزان مواد سوختی در نمونه گرفته شده از 30 درصد حجمی تجاوز نماید باید بلافاصله با خاک پاشی مجدد درصد آن پایین آورده شود.
فصل دهم: روشنایی
ماده406: حداقل روشنایی عمومی در معادن زیرزمینی برحسب نوع منطقه به شرح جدول ذیل است.

ردیف	منطقه	حداقل روشنایی(لوکس)
1	60	محدوده کف چاه
2	30	اطراف چاه
3	50	تعمیرگاه زیرزمینی
4	10	راهروهای حمل و نقل
5	15	کارگاه استخراج
6	20	نقاط بارگیری
7	25	محدوده ماشین آلات
8	30	راهروهای عبور افراد
9	20	جبهه کارهای پیشروی

ماده407: ورود افراد به معادن زیرزمینی بدون چراغ انفرادی ممنوع است.
ماده408: لامپ های روشنایی فردی باید حداقل شدت روشنایی 150 لوکس را در فاصله 2/1 متری در مدت ده ساعت تأمین کنند.
ماده409: در معادن زغال سنگ باید منحصراً از چراغ باطری دار ایمنی استفاده شود.
ماده410: چراغ های انفرادی در زمان تحویل به کارگران باید کاملاً سالم و آماده به کار باشند.
ماده411: ساختمان چراغ باید طوری باشد که فقط در چراغخانه بتوان با وسایل مخصوص آن را باز و بسته کرد.
ماده412: استفاده از چراغ کاربیتی یا چراغ اطمینان شعله ای در معادن زیرزمینی ممنوع است.
ماده413: ساختمان چراغخانه نباید از مصالح قابل اشتعال ساخته شده باشد و باید خوب تهویه شود و به گونه ای طراحی شود تا کارکنان در مواقع خطر بتوانند محل کار را فوراً ترک نمایند.
ماده414: استفاده از بخاری و شعله آزاد و همچنین استعمال دخانیات در چراغخانه ممنوع است.
ماده415: چراغخانه باید به وسایل آتش نشانی از قبیل کپسول های اطفاء حریق مناسب و جعبه های مخصوص ماسه و غیره مجهز باشد.
ماده416: تعداد چراغ های سالم انفرادی در هر چراغخانه باید ده درصد بیشتر از تعداد کارگران زیرزمینی باشد.
ماده417: مسئول ایمنی معدن موظف است حداقل یک بار در ماه، تمام چراغ های انفرادی را بازدید و دقیقاً کنترل نماید.
ماده418: کارهای اکتشافی و کار در معادن سطحی در هوای تاریک و مه آلود بدون تأمین روشنایی مناسب ممنوع است.
ماده419: گریدر زنی نزدیک لبه ها و کنار دیواره های بلند در صورت عدم تأمین روشنایی کافی ممنوع است.
ماده420: در معادن سطحی که در نوبت های کار عصر و شب نیز فعال بوده و عملیات معدنکاری در هوای تاریک انجام می شود روشنایی کافی محوطه کاری باید تأمین شود.
فصل یازدهم: تأسیسات برق
ماده421: اجرای آیین نامه های حفاظتی «تأسیسات الکتریکی در کارگاه ها» و «سیستم اتصال به زمین (ارتینگ)» مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در کلیه معادن الزامی بوده و به علاوه در معادنی که خطر وقوع انفجار گازهای معدنی و گرد زغال وجود دارد مقررات ویژه این آیین نامه نیز لازم الاجرا است.
ماده422: در صورت استفاده از دو رشته ریل راه آهن برای برگشت جریان برق باید در دو انتها و نیز به فاصله 60 متر یک اتصال الکتریکی بین دو رشته بر قرار شود.
تبصره: اختلاف ولتاژ برق بین ریل و زمین نباید از 15 ولت تجاوز کند.
ماده423: کابل ها باید دور از لوله های آب و هوای فشرده و گاز در محل خشک قرار گیرند. ضمناً کابل های زیرزمینی باید دارای روپوش سربی و بدون درز باشند.
ماده424: قرار دادن و یا نزدیک کردن اشیاء (حتی اشیاء شخصی نظیر: انگشتر، ساعت مچی و غیره) به سیم های برق به علت خطر اتصالی یا جرقه ممنوع است.
ماده425: شبکه های مخابراتی یا شبکه های مخصوص علامت دادن باید با شبکه برق فاصله کافی داشته باشند.
ماده426: هر یک از پذیرگاه های داخل معدن باید به وسیله تلفن و یا وسایل ارتباطی دیگر به مرکز نیرو یا پست مرکزی ترانسفورماتور خارج معدن در ارتباط باشد.
ماده427: تمام قسمت های شبکه موقت برق باید در آخر هر نوبت کار به طور مطمئن از مدار خارج شوند.
ماده428: کلیه تعمیرات روی کابل ها باید در خارج از معدن انجام گیرد.
ماده429: در چاه ها و تونل های خروج هوا و محل های مرطوب باید از کابل زره دار مخصوص که روپوش نسوز و مقاوم در برابر خوردگی دارد با رعایت پیوستگی کامل از نظر الکتریکی، اتصال مطمئن به سیستم اتصال به زمین و اتصال مطمئن در دو انتها به تجهیزات استفاده شود.
ماده430: شبکه مخصوص علائم برقی باید با جریان برق با ولتاژ کمتر از 25 ولت کار کند.
ماده431: در معادن دارای گاز زغال و یا گرد زغال فقط تأسیسات ذیل را می توان به طور ثابت برقرار کرد:
الف) کابل های زره دار در راه هایی که دارای وسیله نگهداری مطمئن و سالم بوده و جریان کافی هوا برقرار و میزان گاز زغال در آنها از یک درصد تجاوز نکند.
ب) سیم های ساده روپوش داری که در لوله های فلزی با عایق داخلی قرار داشته باشد مشروط بر آن که هوای کافی و منظم در اطراف لوله در جریان بوده ومیزان گاز زغال در آنها از یک درصد تجاوز نکند.
ج) دستگاه ها و موتورهایی که در مقابل گاز زغال بی خطر تشخیص داده شده، مشروط بر این که در محل استقرار آنها هوا به طور منظم عبور کرده و میزان گاز زغال در آنها از یک درصد تجاوز نکند.
ماده432: هوای معدن باید طوری جریان داشته باشد که تمام تأسیسات برق به خوبی تهویه گردد.
ماده433: متصدیان مربوط باید دستگاه های ضد انفجار برقی را حداقل روزی یکبار بازدید و بررسی کنند و هر هفته یک بار نیز متخصص برق آنها را بازدید و درصورت لزوم تعمیر نماید.
ماده434: متصدی برق باید قبل از روشن نمودن تأسیسات برقی اطمینان حاصل نماید که میزان گاز از حد مجاز پایین تر است.
ماده435: سرپرست معدن باید نقشه کامل و دقیق از تأسیسات برق را همیشه در معدن نگهداری نماید.
ماده436: جریان برق باید در جاهایی که آتش سوزی رخ می دهد فوراً قطع شود.
ماده437: کابل های برق باید از صدمات فیزیکی ناشی از سقوط سنگ، عبور و مرور، گیرکردن زیر ماشین و نظایر آن حفاظت شوند.
ماده438: کابل های تغذیه ماشین آلات برقی متحرک مانند شاول های الکتریکی باید بوسیله پل های مناسب برای عبور وسایل نقلیه از صدمات ناشی از رفت و آمد ماشین آلات در معدن مصون باشند.
ماده439: از لوله های انتقال آب و هوای فشرده، شیلنگ های با پوشش فلزی نباید به عنوان وسیله اتصال به زمین استفاده کرد.
فصل دوازدهم: آتش سوزی و انفجار
الف) الزامات عمومی
ماده440: تمام معادن باید به وسایل اعلام و اطفای حریق مناسب منطبق بر آیین نامه پیشگیری و مبارزه با آتش سوزی در کارگاه ها مصوب شورای عالی حفاظت فنی تجهیز شده، نگهداری و آزمایش شوند.
ماده441: برج چاه، دیوار ساختمان های اطراف آن، دیواره چاه ها و دهانه ارتباطی آنها و کلیه تأسیسات زیرزمینی از قبیل: موتورخانه ها، انبارها، تعمیرگاه ها و پمپ خانه ها باید از مصالح و مواد غیرسوختنی ساخته شوند.
ماده442: هر فردی که متوجه آتش سوزی شود باید سریعاً مراتب را به مسئولین مربوطه اطلاع دهد و اقدامات اولیه برای مهار و پیشگیری از گسترش حریق را صورت دهد.
ماده443: در معادن زیرزمینی باید ماسک تنفسی (رسپیراتور) مناسب و چراغ ایمنی به تعداد کافی برای گروه آتش نشانی آماده باشد. استفاده از تجهیزات ایمنی و وسایل حفاظت فردی مناسب بر اساس آیین نامه های مربوطه مصوب شورای عالی حفاظت فنی الزامی است.
ماده444: اگر به منظور اطفای حریق تمام یا قسمتی از معدن را با آب پر کرده باشند باید آزمایش های لازم از جهت وجود گاز سولفور هیدروژن بعمل آید و در صورت وجود این گاز باید اقدامات لازم انجام گیرد. تخلیه آب و شروع مجدد کار باید با حضور مسئول مربوطه انجام پذیرد.
ماده445: نگهداری و حمل مایعات و گازها ی با نقطه اشتعال پایین در معادن زیرزمینی منوط به رعایت مشخصات شرکت سازنده و برگه اطلاعات ایمنی مواد (M.S.D.S) است.
ب) مقررات ویژه زغال سنگ
ماده446: بازدیدهای مخصوص از نظر پیشگیری از آتش سوزی یا گرم شدن زغال سنگ باید قبل از هر نوبت کاری انجام گیرد.
ماده447: در صورتی که از دیوار سدکننده برای مجزا کردن قسمت در حال سوختن در معادن زیرزمینی استفاده شود این دیوار باید روزانه از لحاظ نفوذ ناپذیر بودن هوا و درجه حرارت آن و همچنین هوای پشت سد، بازرسی و نتایج بازرسی ها در دفتر ثبت و هر وضع غیرعادی فوراً به سرپرست معدن اطلاع داده شود.
ماده448: خراب کردن دیوار سدکننده آتش منوط به اطمینان از سالم بودن هوای پشت آن است. هنگام خراب کردن دیوار باید یک گروه نجات مجهز به دستگاه های تنفسی در نزدیکی محل مستقر و آماده باشد.
ماده449: در معادن زغال سنگ استفاده از آتش بند برای پیشگیری از گسترش انفجار گرد زغال الزامی است. محل نصب آتش بندها باید در طرح معدن مشخص شوند.
ماده450: نرم و خشک بودن خاک و پودرسنگ در آتش بندهای خاکی و پر بودن آب در ظرف ها در آتش بندهای آبی باید به طور هفتگی کنترل شود و در صورت سفت شدن یا به حالت خمیری در آمدن پودرسنگ، باید تعویض شوند. آخرین تاریخ تعویض خاک در آتش بندهای خاکی باید در دفتر مخصوص تهویه ثبت شود.
فصل سیزدهم: کمک های اولیه و نجات
ماده451: معادن سطحی با بیش از 100 نفر، معادن زیرزمینی غیر زغال سنگ با بیش از 70 نفر و معادن زیرزمینی زغال سنگ با بیش از 50 نفر کارگر در هر نوبت کاری باید از امکانات و نفرات موظف در تشکیلات امداد و نجات برخوردار باشند.
تبصره: در معادن با تعداد نفرات کمتر در هر نوبت کاری باید از پرسنل غیر موظف معدن که آموزش های لازم برای عملیات امداد و نجات در مواقع بحران را طی نموده اند، استفاده می شود.
ماده452: گروه امداد و نجات با نظر مسئول ایمنی و بر حسب ضرورت باید مجهز به دستگاه های تنفس انفرادی، دستگاه گازسنج مناسب، برانکارد و نظایر آن باشند این دستگاه ها باید مرتباً و در فواصل زمانی مناسب بازدید و آزمایش شده و همیشه برای استفاده آماده باشند.
ماده453: افراد گروه نجات باید هر سال دو بار مورد معاینه پزشکی قرار گیرند تا در صورتی که واجد شرایط نباشند از گروه خارج شده و افراد دیگر به جای آنها انتخاب گردند.
ماده454: در شبکه زیرزمینی معادن باید ایستگاه های کمک های اولیه مناسب، تجهیزات امداد و نجات و نیازهای ضروری تعبیه شود.
ماده455: تنظیم و طراحی برنامه مقابله با سوانح در تمام معادن الزامی است و باید متناسب با هر معدن توسط سرپرست معدن تهیه و تمرین شود.
ماده456: به استناد مواد 91 و 95 قانون کار جمهوری اسلامی ایران، مسئولیت رعایت مقررات این آیین نامه بر عهده کارفرمای کارگاه بوده و در صورت وقوع هر گونه حادثه به دلیل عدم توجه کارفرما به الزامات قانونی، مکلف به جبران خسارات وارده می باشد.
این‎ آیین ‎نامه مشتمل بر 13 فصل و456 ماده و 11 تبصره در جلسه ‎مورخ 20/09/1391 شورای عالی حفاظت ‎فنی تدوین و درتاریخ 3 /11/1391 به تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه ‎اجتماعی رسیده است و 15 روز پس از درج در روزنامه رسمی قابل اجرا می باشد.
این آیین نامه جایگزین آیین نامه ایمنی در معادن، مورخ 25/11/1379 شورای عالی حفاظت فنی می گردد.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ عبدالرضا شیخ الاسلامی