نقش معماری و شهرسازی در پیشگیری از وقوع جرم
24 آبان 1388 ساعت 12:14
نویسنده کتاب «نقش معماری و شهرسازی در پیشگیری از وقوع جرم» گفت: کیفیت نامناسب ساخت و سازهای شهری و همچنین عوامل محیطی که از دیدگاه روان‌شناسانه سبب گرایش افراد به خشونت می‌شوند،ارتکاب جرم را تسهیل می‌کنند.
محمدرضا رحمت در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، وقوع جرم را مشروط به عوامل متفاوتی دانست و گفت: در این میان زمان و مکان از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر این امرند که در صورت ایجاد تغییر در آنها می‌توان خطر ناشی از جرم را برای مجرم افزایش داد، به این معنا که امکان ارتکاب جرم با موانعی که بر سر راه مرتکب قرار می‌گیرد، کاهش می‌یابد.
وی یکی از مهم‌ترین عوامل در طراحی شهرها را افزایش نظارت بر نقاط آسیب‌‌پذیر دانست و گفت: معماری قادر است انگیزه‌ها و وسوسه‌های ارتکاب جرم را تا حد زیادی کاهش دهد و این امر نیز با عامل مهم نظارت امکان‌پذیر است. به این معنا که شهرها به‌گونه‌ای طراحی شوند که تمامی بخش‌ها در معرض دید و قابل بررسی و نظارت باشند.
استاد دانشگاه یزد به اعمال عامل نظارت در طراحی پارک‌ها اشاره کرد و گفت: پیش از این، پارک‌ها به صورت محیط هایی وسیع همراه با درخت‌ها و پوشش‌های گیاهی انبوه طراحی می‌شدند که دارای مکان‌های جنبی بسیاری نظیر محل بازی کودکان بودند. یکی از مصادیق این پارک‌ها «پارک لاله» تهران است. تمامی این عوامل دست به دست یکدیگر می‌دهند و نظارت را بر مکان‌ها دشوارتر می‌سازند.
وی افزود: در طراحی مدرن، پارک‌ها پوشش‌های انبوه گیاهی و درختان کم ارتفاع جای خود را به درختان با ارتفاع زیاد می‌دهند تا امکان نظارت و بررسی بر این محیط و به تبع آن امنیت محیط افزایش یابد.
رحمت به روان‌شناسی محیط در پیشگیری از وقوع جرم اشاره کرد و گفت: با توجه به تأثیرات قابل ملاحظه طراحی محیط بر کنش‌های انسانی و دگرگونی‌های رفتاری، شهرسازان و طراحان می‌توانند با تغییر در فضاهای شهری، سبب کاهش رفتارهای پرخطر و خشونت‌آمیز در سطح جامعه و در نتیجه جرم شوند.
وی به ذکر مثالی در این باره پرداخت و گفت: بسیاری از طرح‌های معماری سبب ایجاد و افزایش «احساس ازدحام» در افراد می‌شوند، احساسی که رفتارهای خشونت‌آمیز را در پی دارد. این موضوع درباره حیوانات نیز صادق است. به عنوان مثال بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند خودکشی نهنگ‌ها به دلیل همین احساس ازدحام است. این حیوانات پس از این که حس می‌کنند ازدحام به سبب افزایش جمعیت، بیشتر شده است، دست به خودکشی زده و خود را به ساحل می‌رسانند.
رحمت به کتاب «نقش معماری و شهرسازی در پیشگیری از وقوع جرم» اشاره کرد و گفت: این اثر که نگارش آن مدتی است پایان یافته و برای انتشار به نشر میزان سپرده شده، به تمامی مباحث مطرح شده، می‌پردازد و تصاویری از فضاهای شهری نظیر کوچه، خانه و حتی درهای ورودی تهیه شده تا با مطالعه دقیق آنها، به کمک استادان و دانشجویان معماری و شهرسازی نقاط ضعف و قوت آنها مشخص شود.
وی به معماری سنتی ایران اشاره کرد و گفت: این نوع از معماری به دلیل جدا کردن بخش‌های اندرونی و بیرونی خانه‌ها، نظارت بر فضاهای شهری را با مشکل مواجه می‌کند. در همین راستا این کتاب به تفاوت‌های فرهنگی کشورها و ملل که نقش قابل ملاحظه‌ای در طراحی شهری دارند نیز به صورت کلی می‌پردازد. این اثر را می‌توان بومی‌سازی مبحث نقش پیشگیری طراحی شهری در پیشگیری از وقوع جرم به شمار آورد.
استاد دانشگاه یزد به پیشینه این مبحث اشاره کرد و گفت: مباحث این موضوع برای نخستین بار در سال 1972 توسط «اسکار نیومن» یکی از معماران آمریکایی در کتاب «ایجاد فضاهای قابل دفاع» مطرح شد. کشورهای آمریکا و کانادا تاکنون بیشترین اقدامات در این زمینه را انجام داده‌اند و از پیشگامان آن به شمار می‌آیند.
خبرگزاری کتاب ایران
دیدگاه خودتان را ارسال کنید