باز روز جهانی کودک آمد،اما هنوز دنیا به کامشان شیرین نشده
یک‌ششم کودکان جهان، کودک کارند
75میلیون کودک دردنیا به مدرسه نرفته‌اند
به گزارش خبرنگار «اجتماعی» ایسنا، انواع خشونت‌های وارد بر کودکان در کلیه کشورهای جهان صرف‌نظر از وضعیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن‌ها در حالی اعمال می‌شود که این قشر زیر 18 سال، به دلیل شرایط جسمانی و سنی خاص که آن‌ها را بیش از سایر افراد در معرض تجربه‌های آزاردیدگی قرار می‌دهد، از کمترین حمایت‌های حقوقی، اقتصادی و اجتماعی نسبت به میزان آسیب‌پذیریشان برخوردار هستند.
سالانه 2 میلیون کودک در دنیا قربانی انواع «خشونت» می‌شوند
در هر منطقه از جهان، برخلاف تعهدات حقوق بشری، خشونت علیه کودکان به عنوان آسیبی اجتماعی پذیرفته شده است و کشورها با ارائه گزارش‌هایی از خشونت‌های وارده بر کودکان، این امر را مورد تایید قرار می‌دهند، به طوری که بر اساس گزارش سال جاری یونیسف (صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد) تخمین زده می‌شود، سالانه دو میلیون کودک در دنیا قربانی انواع خشونت می‌شوند، در حالی که 40 میلیون کودک دیگر از انواع ناتوانی‌های ناشی از خشونت رنج می‌برند.
البته باید افزود که آمار ارائه شده در حد تخمین است و مسلما تعداد واقعی خشونت‌های وارد علیه کودکان بنا به دلایلی همچون ترس از والدین و آبروریزی بیان نمی‌شود، اما نکته جالب توجه این است که تاکنون نهاد و سازمان بین‌المللی و دولتی در دنیا برای مقابله با این رویداد ناخوشایند تلاشی نکرده است.
به گزارش ایسنا، با آن که «پیمان‌نامه حقوق کودک» به منظور حمایت از افراد زیر 18 سال در برابر انواع خشونت‌های جسمانی، روانی، جنسی، بی‌توجهی و بهره‌کشی تصویب شد، اما آمارهای جهانی حاکی از آن است که همچنان بسیاری از کودکان در معرض آسیب‌های یاد شده هستند و مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند.
قاچاق 2/1 میلیون کودک در سال
اکثر کودکان قاچاق شده، در کارهای فساد و فحشا مورد استفاده قرار می‌گیرند
ماموران پلیس و انجمن‌های حفاظت از کودکان نمی‌توانند سر نخی از کودکان ربوده شده، بیابند
علی رغم مصوبه سازمان بین‌المللی کار و کنوانسون مقابله با قاچاق کودکان سازمان ملل که توسط مجمع عمومی سازمان ملل در کشورهای جهان لازم‌الاجراست، (افرادی که زیر 18 سال سن دارند، جز رده سنی کودکان بوده و هرگونه سوءاستفاده جنسی و جسمی و قاچاق آن‌ها خلاف بوده و در صورت مشاهده و پیگیری قضیه از سوی مراجع قانونی، فرد یا افراد خاطی به اشد مجازات می‌رسند)، گزارش یونیسف حاکیست، سالانه یک میلیون و 200 هزار کودک در جهان توسط گروه‌های قاچاق انسان ربوده و قاچاق می‌شوند و مورد انواع سوءاستفاده‌ها قرار می‌گیرند که طبق نظر حقوقدانان بین‌اللملی، اکثر کودکان قاچاق شده در کارهای فساد و فحشا مورد استفاده قرار گرفته و از آن‌ها به عنوان «ابزار جنسی» استفاده می‌شود.
همچنین تحقیقات صورت گرفته نشان داده است، قاچاق کودکان که توسط گروه‌های مافیایی صورت می‌گیرد، اکثرا به صورت مخفیانه انجام می‌شود و در نهایت ماموران پلیس و انجمن‌های حفاظت از کودکان نمی‌توانند، سر نخی از کودکان ربوده‌شده بیابند.
یک ششم کودکان جهان، «کودکان کار» هستند
30 تا 35 درصد از کودکان کارگر جنسی، در رده سنی 12 تا 17 سال قرار دارند
بر اساس ماده 32 پیمان‌نامه حقوق کودک، کشورهای عضو «حق کودک را برای برخورداری از حمایت در برابر بهره‌کشی» و کارهایی که ممکن است زیان‌بار باشد و به او آسیب رساند، به رسمیت می‌شناسند. بنابراین این کشورها موظفند جهت تضمین اجرای ماده مذکور، اقدامات قانونی، اجرایی، اجتماعی و آموزشی لازم را با تعیین حداقل سن اشتغال به کار، تدوین مقررات مناسب در ارتباط با ساعات کار و شرایط اشتغال به عمل آورند، اما گزارش‌های یونیسف نشان می‌دهد، یک ششم کودکان جهان جزو «کودکان کار» هستند.
همچنین بر پایه گزارش سالانه صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل، به علت آن که کودکان جزو نیروهای کار بسیار ارزان و حتی مجانی محسوب شده و یا به راحتی مورد سوءاستفاده جنسی قرار می‌گیرند، تقاضا برای آن‌ها بسیار زیاد است و از این رو اکثر قاچاقچیان انسان به قاچاق کودکان به ویژه در مناطق محروم، توسعه نیافته و فقیر با توجه به سودآور بودن این کار روی می‌آورند.
در عین حال این گزارش می‌افزاید: قاچاق کودکان به عنوان ابزاری انسانی در برخی از کشورهای جهان، به عنوان یک صنعت برای «جذب گردشگر» تبدیل شده است، به طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد، 30 تا 35 درصد از کودکانی که به عنوان کارگران جنسی فعالیت می‌کنند، در رده سنی 12 تا 17 سال بوده و اکثرا جزو بومیان جنوب‌شرق آسیا هستند.
وجود 7/1 میلیون کودک کار در ایران
ارجاع تنها 10 هزار و 414 کودک کار و خیابان به مراکز بهزیستی طی سال گذشته
آمار روشنی از تعداد کودکانی که در کارگاه‌های زیرزمینی کار می‌کنند، در دست نیست
به گزارش ایسنا، سازمان بهزیستی کشور به عنوان یکی از دستگاه‌های متولی امور کودکان در کشور هر چند اقداماتی را در رابطه با ساماندهی کودکان کار و خیابان آغاز کرده است، اما باید گفت آن چه در این رابطه در ایران صورت می‌گیرد، به گفته مسوولان امر ناقص است و هر سالانه شاهد بازگشت دو و چند باره کودکان ارجاع شده بهزیستی به خیابان‌ها هستیم که این موضوع آسیب‌های اجتماعی خاص خود را به دنبال داشته و گزارش جداگانه‌ای را می‌طلبد.
با آن که که فرشید یزدانی ـ پژوهشگر فعال حوزه کودکان ـ در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید به طور رسمی 7/1 میلیون کودک کار در کشور وجود دارد، سید حسن موسوی چلک ـ مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ـ با اعلام آخرین گزارش از تعداد کودکان کار و خیابان ارجاع داده شده به مراکز بهزیستی خبر داد: سال گذشته حدود 10 هزار و 414 نفر از کودکان کار و خیابان برای ساماندهی به 45 مرکز بهزیستی ارجاع داده شدند، به طوری که 78 درصد این کودکان ایرانی و 22 درصد مابقی از اتباع بیگانه و اغلب افغان بودند.
یزدانی همچنین در مورد منع کار کودکان براساس پیمان نامه حقوق کودک اظهار کرد: هیچ کدام از نهادهای متولی اعم از وزارت کار، وضعیت کار کودکان 15 تا 18 سال را که باید در شرایط مناسبی ادامه یابد، پیگیری نمی‌کنند، این در حالیست که بهزیستی نیز مدعی است که متولی ساماندهی کار کودکان در کارگاه‌ها نیست و تنها بحث کودکان کار و خیابان را دنبال می‌کند.
وی افزود: همچنین در مورد کودکانی که در کارگاه‌های زیرزمینی کار می‌کنند، آمار روشنی در دست نیست و وزارت کار بازرسی جدی در این حیطه انجام نمی‌دهد.
83 درصد از کودکان کار و خیابان ارجاع شده به بهزیستی فاقد هرگونه بیماری و 89 درصد از رشدی طبیعی برخوردار بودند
به گزارش ایسنا، مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به جنسیت کودکان ارجاع شده به مراکز بهزیستی که 9/2 درصد آن‌ها را دختران تشکیل می‌دادند، تصریح کرد: این دختران پس از معرفی به بهزیستی بلافاصله به مراکز شبانه‌روزی سازمان ارجاع داده می‌شوند.
به گفته وی، 83 درصد این کودکان فاقد هرگونه بیماری بودند و معمولا بیماری‌های جسمی، روانی، ذهنی و معلولیت‌ها در بین مابقی کودکان دیده می‌شد.
موسوی چلک، با بیان این که سنجش رشد کودکان ارجاع شده به مراکز نشان می‌دهد، 89 درصد این کودکان از رشدی طبیعی برخوردار بودند، عنوان کرد: حدود 6/4 درصد از این کودکان نسبت به سنشان دچار کاهش وزن، 8/3 درصد کاهش قد نسبت به سن و در میان 2/3 درصد نیز کاهش قد و وزن نسبت به سنشان مشاهده شد.
5/3 درصد از کودکان کار و خیابان ارجاع شده به بهزیستی، سابقه بزه و جرایم کیفری داشتند
حدود 25 درصد از این کودکان با گذشت بیش از شش ماه از حضورشان در خیابان، شناسایی و به مراکز بهزیستی ارجاع شده‌اند
به گفته وی، تنها 5/3 درصد از کودکان کار و خیابان ارجاع شده، سابقه بزه و جرایم کیفری داشتند.
مدیرکل دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با تاکید بر این که بنابر اظهارات خود کودکان، 95 درصد آن‌ها سابقه هیچ گونه آزاری در زندگی خود نداشتند، افزود: حدود 76 درصد آن‌ها با خانواده‌های خود در ارتباط بوده و یا آن که با آن‌ها زندگی می‌کردند.
موسوی چلک خاطر نشان کرد: با مداخلات صورت گرفته توسط تیم‌های سیار و مددکاران، حدود 54 درصد از مجموع کودکان مذکور تا یک هفته اول حضورشان در خیابان‌ها، شناسایی شده‌اند و 21 درصد آن‌ها بین یک تا شش ماه و مابقی با گذشت بیش از شش ماه از حضورشان در خیابان شناسایی و به مراکز بهزیستی ارجاع شده‌اند.
وی خدمات ارائه شده بهزیستی به این کودکان را شامل خدمات تجمیع شده همچون بازگشت به خانه، سوادآموزی، کارآموزی، پیگیری دریافت شناسنامه و دفترچه بیمه خدمات درمانی اعلام کرد.
به گفته مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، همچنین بحث صدور شناسنامه حدود 7/1 درصد از مجموع 10 هزار و 414 نفر از کودکان کار و خیابانی توسط بهزیستی پیگیری شده است.
حدود 76 درصد از کودکان کار و خیابان ارجاع شده به بهزیستی با پدر و مادر خود زندگی می‌کردند
بحث تحویل کودکان یاد شده به خانواده‌هایشان از دیگر موارد طرح شده توسط موسوی چلک بود که در این رابطه گفت: حدود 76 درصد از مجموع کودکان تا پایان سال گذشته تحویل خانواده‌هایشان شدند، همچنین حدود 2/3 درصد آن‌ها نیز به مراکز شبانه‌روزی ارجاع شدند.
وی در مورد نحوه ترخیص این کودکان از مراکز بهزیستی، توضیح داد: براساس آمارهای دریافت شده، تا پایان سال گذشته هفت درصد از این کودکان در مراکز بهزیستی باقی‌مانده بودند.
موسوی چلک در مورد وضعیت والدین این کودکان نیز اظهار کرد: حدود 76 درصد از کودکان با پدر و مادر خود زندگی می‌کردند، این در حالیست که 8/6 درصد از مجموع والدین کودکان ارجاع شده به مراکز بهزیستی طلاق گرفته و 8/2 درصد متارکه کرده بودند. علاوه بر این 3/3 درصد کودکان نیز فاقد والدین بوده، 1/4 درصد پدر و 1/2 درصد نیز مادر نداشتند.
75 میلیون کودک در دنیا اصلا به مدرسه نرفته‌اند
بیش از سه میلیون کودک ایرانی، خارج از چرخه تحصیل هستند
24 درصد از کودکان کار و خیابان ارجاع شده به بهزیستی بی‌سواد بودند
در حالی که گزارش‌های سازمان ملل متحد حاکی از وجود 75 میلیون کودکی است که اصلا به مدرسه نرفته‌اند، فرشید یزدانی ـ پژوهشگر فعال حوزه کودکان ـ در گفت‌وگو با ایسنا، می‌گوید: حدود 23 میلیون کودک در کشور وجود دارد که حدود 16 تا 17 میلیون از آن‌ها (حدود 73 درصد) در رده سنی آموزشی قرار دارند که برآورد می‌شود، بیش از سه میلیون کودک (حدود 18 درصد)، خارج از چرخه تحصیل قرار داشته باشد.
همچنین بنابر اظهارات سید حسن موسوی چلک ـ مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی این سازمان ـ آخرین گزارش از وضعیت تحصیلی کودکان کار و خیابان ارجاع داده شده به مراکز بهزیستی در سال گذشته حاکیست: حدود 10 هزار و 414 نفر از کودکان کار و خیابان به مراکز سازمان بهزیستی سراسر کشور ارجاع شده‌اند که حدود 50 درصد آن‌ها ترک تحصیل کرده و تحصیلات اغلب آن‌ها در حد ابتدایی و راهنمایی بوده است.
وی در این باره افزود: بیش از 30 درصد کودکان یاد شده دارای تحصیلات ابتدایی، 28 درصد راهنمایی، 16 درصد متوسطه و 24 درصدشان نیز بی‌سواد بودند.
مدیرکل دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تاکید کرد: مشکلات مالی و معیشتی، بخشی از عوامل ترک تحصیل کودکان یاد شده را تشکیل می‌دهد.
فرشید یزدانی ـ پژوهشگر فعال حوزه کودکان ـ در ادامه با نگاهی تحلیلی به وضعیت تحصیلی کودکان ایران و مقایسه با آنچه در پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک آمده است، گفت: با آن که قانون اساسی و پیمان‌نامه حقوق کودک بر آموزش اجباری کودکان اشاره دارد، اما تعداد زیادی از کودکان خارج از چرخه تحصیل هستند.
وی با انتقاد از نگاه اقتصادی وزارت آموزش و پرورش بیان کرد: مسوولان موضوع کمبود اعتبارات در آموزش و پرورش را مطرح می‌کنند که وجود این نگاه اقتصادی، باعث عقب‌افتادگی سیستم آموزشی کشور می‌شود که به این موضوع باید ایجاد مراکز آموزشی غیرانتفاعی در کنار مراکز دولتی را نیز اضافه کرد.
یزدانی با اشاره به پیمان‌نامه حمایت از حقوق کودک که اهداف آموزش و پرورش را احترام به حقوق بشر، هویت فرهنگی و زبان ذکر می‌کند، مدعی شد: این مسایل در حوزه آموزشی نادیده گرفته می‌شود و به نظر می‌رسد ساز و کاری که در حوزه آموزشی و رسانه‌ای کشور وجود دارد، گسترش خشونت است و آموزش‌های مهارت‌های زندگی و مبارزه با ایدز در آن‌ها دیده نمی‌شود.
وی ادامه داد: همچنین اقلیت‌های مذهبی و اقوام ایرانی نمی‌توانند زبان مادری خود را از طریق آموزش و پرورش فرا گیرند که این امر نیز مغایر با اصول پیمان نامه حمایت از حقوق کودکان است.
«تجاوزات جنسی»، در صدر عامل مرگ و میر کودکان زیر 15 سال دنیا
براساس گزارش سازمان ملل متحد و یونیسف، روزانه بیش از سه هزار نفر که 65 درصد آن‌ها را کودکان تشکیل می‌دهند، در تصادفات رانندگی جان خود را از دست می‌دهند که در کنار این عامل می‌توان از سوختگی، سقوط از ارتفاع و غرق شدن نیز به عنوان سایر عوامل مهم در مرگ و میر کودکان نام برد.
با این حال یونیسف گزارش می‌دهد که «تجاوزات جنسی»، تاکنون در صدر و مهم‌ترین عامل مرگ و میر کودکان زیر 15 سال در اکثر کشورهای جهان چه در کشورهای صنعتی و چه غیرصنعتی و در حال رشد قرار گرفته است.
این گزارش در حالی منتشر شده است که برخی از کارفرمایان و دلالان انسان، مرگ و میر این کودکان را گزارش نمی‌دهند که همین امر سبب می‌شود، آمار حقیقی از تعداد کودکان جان باخته در حین کار وجود نداشته باشد.
طی 9 ماه، 250 مورد کودک آزاری به کمیته مددکاری انجمن حمایت از حقوق کودکان گزارش شد
آزارهای عاطفی، جسمی، غفلت، آموزشی، جنسی و بهره‌کشی به ترتیب بیشترین درصد آزارهای گزارش شده، را به خود اختصاص داده است
در کنار نهادها و سازمان‌های پیگیر در زمینه و پیشگیری از این آسیب‌های اجتماعی در کشور همچون بهزیستی، نیروی انتظامی و شهرداری باید به نقش نهادهای غیردولتی در راستای ترویج حقوق کودک و حمایت از آن‌ها نیز اشاره کرد که انجمن حمایت از حقوق کودکان از جمله این نهادهای غیردولتی به شمار می‌رود که هر سالانه آماری از گزارش عملکرد خود در رابطه با فعالیت‌های مددکاری و مشاوره‌ای خود در زمینه کودک آزاری ارائه می‌کند.
گزارش عملکرد سالانه کمیته مددکاری انجمن حمایت از حقوق کودکان (فعالیت 9 ماهه سال 87) اعلام می‌کند که طی این مدت حدود 250 مورد کودک‌آزاری به انجمن اطلاع داده شده که از این تعداد 54 درصد آزارها در مورد دختران و 46 درصد نیز در مورد پسران اتفاق افتاده است.
این گزارش می‌افزاید: 30 درصد افرادی که مددجویان را به این انجمن ارجاع داده بودند، مادران، شش درصد پدران، 15 درصد بستگان، پنج درصد اعضا انجمن، 26 درصد همسایگان، 10 درصد همکاران صدای یارا، سه درصد مسوولان مدارس، چهار درصد خبرنگاران و یک درصد مددکاران بهزیستی بوده‌اند.
بر پایه این گزارش،30 درصد از آزارهای وارده بر کودکان جسمی، 32 عاطفی، 20 درصد غفلت، شش درصد جنسی، هشت درصد آموزشی و چهار درصد به صورت بهره‌کشی بوده است.
پدران با 60 درصد، همچنان در صدر آزاردهندگان کودکان
هفت درصد از آزاردهندگان مسوولان مدارس بودند
همچنین بر اساس آمارهای انجمن دفاع از حقوق کودکان، 60 درصد آزارهای وارده بر مجموع این کودکان توسط پدران، 20 درصد مادران، 10 درصد نامادری، هفت درصد مسوولان مدارس و سه درصد توسط ناپدری بوده است.
باید افزود: تعداد مشاوره‌های حضوری روانشناسی ارائه شده در این رابطه توسط انجمن دو مورد، مشاوره‌های حضوری مددکاری 18 مورد، حضوری حقوقی 22 مورد، تلفنی حقوقی 52 مورد و تلفنی مددکاری 715 مورد بوده است، البته معمولا در نوع آزارهای وارده همپوشی وجود داشته و یک یا چند نوع آزار تواما صورت گرفته است.
3038 تماس طی یک سال با صدای یارا
مادران با 80 درصد و پدران با چهار درصد بیشترین و کمترین تماس‌گیرندگان با صدای یارا
به گزارش ایسنا، علاوه بر این گزارش، فعالیت یک‌ساله «صدای یارا» از ابتدای پاییز 1387 تا اول پاییز امسال نیز حاکیست، طی یک سال سه هزار و 38 نفر با صدای یارا تماس گرفته‌اند که از این تعداد 80 درصد مادران، چهار درصد پدران، هشت درصد کودکان و هشت درصد را سایر افراد تشکیل داده‌اند.
لازم به ذکر است، 52 درصد موارد مطرح شده در ارتباط با دختران و 48 درصد موارد در ارتباط با پسران بوده است، به طوری که 63 درصد کودک‌آزاری‌ها روانی و 38 درصد بدنی بوده است.
25 درصد از خانواده‌های تماس گیرنده با صدای یارا سابقه « طلاق» و 23 درصد اعتیاد داشتند
گزارش صدای یارا می‌افزاید: بیشتر تماس‌های صورت گرفته با صدای یارا در ارتباط با مسائل کودکان زیر هفت سال و سپس کودکان 13 تا 15 سال بوده است.
در مورد تحصیلات تماس‌گیرندگان نیز باید خاطر نشان کرد: 51 درصد دیپلمه، 39 درصد بالای دیپلم و 10 درصد زیردیپلم بودند. همچنین بیشترین تماس‌ها به ترتیب از مناطق چهار، پنج، 11 و 15 و شهرستان‌های کرج، اسلامشهر و ورامین بوده است.
بررسی وضعیت خانوادگی این کودکان نشان می‌دهد در میان 25 درصد خانواده‌ها سابقه طلاق، 30 درصد مشاجره و درگیری بین والدین، 18 درصد وجود بیماری‌های روحی و روانی، 23 درصد وجود اعتیاد یکی از والدین یا هر دو، چهار درصد جدایی و پنج درصد فوت وجود داشته است.
حدود900 هزار کودک متاهل در کشور
به گزارش ایسنا، فرشید یزدانی ـ پژوهشگر فعال حوزه کودکان ـ در ادامه با بیان این که براساس برآورد‌های غیررسمی، حدود 70 هزار نفر از کودکان کشور فاقد شناسنامه هستند، به وجود حدود 900 هزار «کودک همسر» در کشور اشاره کرد و گفت: 900 هزار کودک 10 تا 18 ساله کشور دارای همسر هستند که از این تعداد 25 هزار کودک طلاق گرفته‌اند که از این تعداد، 15 هزار کودک 10 تا 14 ساله هستند.
به گزارش ایسنا، کارشناسان معتقدند، تاکنون در مورد روند کودک آزاری در ایران نظام نظارت، ارزشیابی و پایش وضعیت کودکان آزاردیده ایجاد نشده، تا بدین وسیله دستگاهی به صورت مشخص متولی ساماندهی آن‌ها شود.
در این میان سازمان بهزیستی کشور به عنوان یکی از دستگاه‌های ذیربط در امر ساماندهی و رسیدگی به وضعیت کودکان آزاردیده و در معرض آسیب، همواره تاکید می‌کند که به دلیل فرهنگ غالب بر کشور، بسیاری از آزارها ارجاع داده نمی‌شود و تنها در مواقع خاص و اورژانسی شدن وضعیت کودک، مراتب امر توسط پزشکی قانونی ثبت و ضبط می‌شود که همین موضوع مانع از ارائه آمار نزدیک به واقعیت کودکان آزاردیده و در معرض آزار می‌شود.
کما این که نظام ارجاع ملی برای کودکان آزاردیده نیز در کشور نداریم، لذا تاسیس یک بنیاد و یا مرکز برای حفاظت و حمایت از کودکان در برابر هر نوع خشونت امری ضروری به نظر می‌رسد که در این صورت شاید بتوان گفت، با ایجاد دستگاه متولی که دارای ضمانت‌های قانونی اجرایی در حیطه حمایت از کودکان باشد، این قشر با امنیت خاطر بیشتری به سوی آینده و سازندگی پیش روند.
از طرف دیگر پیشنهاد می‌شود تا آموزش مهارت‌های زندگی به صورت مدون، جامع و جدی در حیطه آموزشی کشور وارد شود. |