میزگرد خبری ایرنا بررسی شد همه چیز در باره کودکان کار

میزگرد خبری ایرنا بررسی شد/ همه چیز در باره کودکان کار
 

میزگرد خبری ایرنا بررسی شد/ همه چیز در باره کودکان کار
تهران – کودک کیست و کارش چیست؟ بر اساس پیمان نامه حقوق کودک کسی که کمتر از 18 سال سن داشته باشد کودک به شمار می آید . بر اساس همین پیمان نامه ، کودک نه تنها نباید کار کند بلکه باید مورد حمایت قرار گرفته و تحصیل رایگان داشته باشد.

کودک کار کیست‌؟ ' اکبر یزدی'، یک فعال جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان در این ارتباط می گوید: هر بچه ای که به دلیلی از تحصیل باز ماند و مجبور شود به سبد خانواده کمک کند و یا قادر نباشد وارد عرصه تحصیل شود کودک کار به شمار می آید. بنا بر این اگر بچه ای در منزل بچه داری کند نیز کودک کار به شمار می آید.

کودکان و کار آنها از دیر باز و در جوامع قدیم و سنتی نیز وجود داشتند اما در جامعه مدرن امروزی همراه با جهانی شدن و تغییرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به نظر می رسد که بشر امروزی در رفاه بیشتری باشد اما باز هم کودکان کار را در پنهان و آشکار مشاهده می کنیم که با دستان کوچک کاری شان برای زندگی کردن تقلا می کنند.

به گفته دکتر 'فرهاد اقطار ' سرپرست دفتر مداخله و بازتوانی سازمان بهزیستی کل کشور در تعریف از کودکان کار به کودکان کار و خیابان اشاره می کند و می گوید : هنگامی که از کودک کار و خیابان بحث می شود بستگی به این دارد که این کودک را در چه شرایطی کودک کار بنامیم .

وی می گوید : اگر از یک کودک کار، یک آدامس 100 تومانی را یکهزار تومان بخریم آنوقت آیا او را می توان کودک کار ، نامید ؟ پاسخ منفی است زیرا این کودک ، در حال تکدی گری است .

اقطار در ادامه می افزاید: اگر همین کودکی که در خیابان آدامس می فروشد، نیروی انتظامی را در خیابان ببیند، ممکن است از ترس گرفتار شدن آدامس ها را در جایی پنهان کند و تا اطلاع ثانوی چیزی نفروشد. در این هنگام است که وی را به جای کودک کار ، کودک خیابانی می گویند.

بنا بر این مشاهده می کنیم که این موقعیت ها با چه ظرافتی با هم همپوشانی دارند .

دکتر ' فردوس قماش چی ' رییس موسسه آسیب های معاونت اجتماعی ناجا به نقل از سازمان جهانی کار می گوید : هر سال 250 میلیون کودک هشت تا 14 سال از کودکی محروم می شوند از این تعداد 120 میلیون نفر وارد بازار کار می شوند که 61 درصد آنها در آسیا ، 32 درصد در آفریقا و هفت درصد در آمریکای لاتین بسر می برند.

بر اساس این اظهارات نتیجه گیری می شود که کشور ما نیز همگام با جهانی شدن از این امر مستثنی نیست و کودکان کار زیادی را در خود جای داده است.

** اینکه وضعیت این کودکان ( ترجیحا کودکان کار خیابان ) چگونه است، میزگردی در خبرگزاری جمهوری اسلامی ( ایرنا ) برگزار شد.

در این میزگرد از دکتر ' حبیب الله فرید ' مدیر کل دفتر پیشگیری از آسیب های اجتماعی بهزیستی، دکتر ' فردوس قماش چی ' رییس موسسه آسیب های معاونت اجتماعی نیروی انتظامی، 'مانلی آقاخانی ' رییس بخش حمایت از کودکان یونیسف، زهرا بناساز 'مدیر عامل انجمن حمایت از کودکان کار '، ' علی بنی هاشمی ' و ' اکبر یزدی' دو فعال جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان نیز دعوت به عمل آمد که متاسفانه دکتر فرید و خانم ها آقاخانی و بنا ساز حضور نیافتند.

یادآوری می گردد که میزگرد ایرنا به مناسبت هفته بهزیستی پذیرای سه میهمان دیگر از معاونت پیشگیری سازمان بهزیستی شامل دکتر ' کاظم نظم ده ' معاون پیشگیری ، دکتر سعید براتی ' معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی و دکتر ' فرهاد اقطار ' سرپرست دفتر مداخله و بازتوانی سازمان بهزیستی کل کشور از بهزیستی بود که در خصوص عملکرد این معاونت نیز سخن گفتند که در گزارش دیگری ارایه خواهد شد.

مشروح میزگرد ایرنا در باره کودکان کار به شرح زیر است :

** سوال: چه تعداد از کودکان در ایران کودکان کار محسوب می شوند؟

اکبر یزدی فعال جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان در پاسخ به سووال گفت: بر اساس آمار رسمی حدود یک میلیون و 450 هزار کودک کار در کشور بسر می برند که 450 هزار نفر آنان کودکان خیابان به شمار می آیند .

یزدی، در این ارتباط تاکید کرد که کودک کار منحصر به خیابان نمی شود و بخش اعظمی از نیروی کار در کارگاه های کشور را کودکان کار تشکیل می دهند .

وی در عین حال گفت: کودک کار به صورت رسمی در کشور، ورودی ندارد تا از آنان نیز آمار بدست آوریم این در حالی است که حتی در خصوص جمعیت معتادان از آنجا که تعریف شان کاملا مشخص است می توان آمار ارایه داد اما در مورد کودکان اینگونه نیست.

در این ارتباط 'بنی هاشمی' خطاب به خبرنگاران حاضر در این نشست گفت که آمارها را شما به ما بگویید . ما ( سازمان های مردم نهاد ) که آماری نداریم ؟

دکتر ' سعید براتی ' معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی، در واکنش به بنی هاشمی اظهارداشت: در خارج از کشور اینگونه آمار ها را چه نهادهایی می دهند ؟ این آمار ها را NGO ها ( سازمان های مردم نهاد ) مثل جمعیت شما ( جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان ) می دهند . ما ( بهزیستی ) که آماری نداریم . شما چرا آمار ندارید؟

بنی هاشمی در پاسخ به سووال دکتر براتی اظهار داشت‌: واقعیت دست من است ؟ آیا آمار دست من است ؟ ما چهار نفر داوطلب هستیم که چهار ماه است که اجاره مکان تشکلمان عقب افتاده است . بودجه دست من نیست .

در این میان یزدی ، دیگر فعال جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان میانجی گری کرد و گفت : بخش آسیب های شهرداری سه سال قبل طرحی را در خصوص آمار کودکان خیابانی ارایه دادند و به NGO ها اعلام کردند که به ازای هر بچه 20 هزار تومان که بعدا 11 هزار تومان شد ، می پردازد تا این سازمان های مردم نهاد آمار کودکان کار را اعلام کنند . پیرو این موضوع کارشناسان نیز طی بررسی هایی که انجام دادند در رابطه با اجرای این طرح اظهار داشتند که از آنجا که طرح یاد شده به یک بازده زمانی مشخصی محدود می شود ، آماری بیشتر از 20 هزار کودک بدست نمی آید و به همین علت بود که NGO ها در این طرح ، شرکت نکردند .

وی به مشکلات NGO های فعال در موضوع کودکان کار اشاره کرد و گفت: ما ( NGOها ) الان هویت جدی نداریم. این در حالی است که کودکان کار برخلاف سایر اقشار جامعه - که در صورت تضییع حقوق شان می توانند اعتراض کنند - نمی توانند از حقوق خود دفاع کنند و به کمک بزرگتر از خودشان نیاز دارند.

وی در ادامه گفت : متاسفانه جایگاه این مدافعان ، در جامعه ، برای دفاع از حقوق کودکان کار صفر است و اگر هم کسی بخواهد برای دفاع از این کودکان NGO دایر کند با چالش های زیادی مواجه می شود .

** چرا کودکان ، کار می کنند ؟

هر چند عوامل متعددی در روی آوردن برخی از کودکان به کار دخیل است اما وزن فقر فرهنگی و فقر اقتصادی از عواملی بود که در این میزگرد بیشتر از هر عامل دیگر سنگینی می کرد .

دکتر ' فرهاد اقطار ' سرپرست دفتر مداخله و بازتوانی سازمان بهزیستی کل کشور ، در این ارتباط فقر فرهنگی را عامل مهمی در بروز کار کودکان عنوان کرد و اظهار داشت‌: میزان درآمد ماهانه برخی از این کودکان کار بالاتر از یک میلیون تومان است .

وی گفت‌: به عنوان مثال بر اساس بررسی های صورت گرفته ، انسان های فقیر صد در صد معتاد نمی شوند . براساس این بررسی ها 47 درصد معتادان کشور نیز نه تنها فقیر نبودند بلکه شغل نیز داشتند . پس نمی توان مشکل کودکان کار و روی آوردن آنان به کار را صرفا مشکل اقتصادی دانست.

یزدی در پاسخ به اظهارات اقطار گفت‌: تامین اجتماعی اعلام کرده است که 200 هزار کارگاه ثبت نشده در کشور وجود دارد. این کارگاه ها پر از کودک کار است . شما آنوقت فقر فرهنگی را مطرح می کنید؟ وزارت رفاه نیز اعلام کرده است 7 میلیون نفر زیر خطر فقر در کشور زندگی می کنند . بر اساس پیمان نامه حقوق کودک ، دولت موظف است به این بچه ها خدمات ارایه دهد اما ما هر جا که می رویم می گویند برای ما تعریف نشده است .

بنی هاشمی نیز گفت : هرجا که درآمد کمتر از هزینه باشد ، خانواده با بحران مواجه می شود. اسطوره ای تحت عنوان پدر می شکند و اهمیت خانواده رو به عدد صفر پیش می رود . سوال اینجا است که آیا تربیت و اموزش در خانواده محلی از اعراب در این وانفسای مشکلات اقتصادی دارد ؟ ما در مورد کودکان کار صحبت می کنیم . اگر می توانستیم با شعر مولوی و حافظ شکم آنها را سیر کنیم چقدر خوب بود .اما موضوع اینجا است که ما از فقر اقتصادی صبحت می کنیم که خانواده را با بحران مواجه کرده است .

وی در ادامه اضافه کرد: پدرهای تمام 57 کودکی که کارشان موتور دزدی و کیف قاپی بود و به جمعیت ما مراجعه کرده بودند، بیکار بودند و این بچه ها نیز در سنین مقطع راهنمایی ترک تحصیل کرده بودند .هنگامی که مشکل و بحران اقتصادی در خانواده باشد، نخستین چیزهایی که در سبد خانواده حذف می شود همان آموزش و پس از آن بهداشت است .

بنی هاشمی فعال جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان در خصوص سنگینی فشار روی این بچه ها اظهار داشت : به عنوان مثال در حافظه لغات این کودکان میوه ای تحت عنوان ' آلبالو ' یا ' گیلاس‌' جایی ندارد و باید همان طور که دایناسورها را برای بچه ها تشریح می کنیم باید این میوه ها را نیز برایشان تشریح کنیم .

** کودکان کار خیابان از چه کسانی بیشتر می ترسند؟

بنی هاشمی در پاسخ به این سوال اظهار داشت: این بچه ها از بهزیستی ، شهرداری و پلیس می ترسند . این در حالی است که حامیان جدی همین بچه ها هم دستگاه های یاد شده هستند . یکی از همین بچه ها ادعا کرده است که در بهزیستی ، کتک خورده است و چهار روز هم او را نگاه داشته اند بدون اینکه اجازه تماس تلفنی با مادرش را به او داده باشند .

وی در ادامه گفت : این بچه از شهرداری می ترسد به این علت که شهرداری در حین شیشه پاک کردن ، او را می گیرد .

این فعال جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان گفت : هنگامی که از همان بچه پرسیدم که برای چه از پلیس می ترسد !؟ وی اظهار داشت : از آنان ( شهرداری و بهزیستی ) ترسیدم از پلیس نمی ترسم !

دکتر اقطار ' سرپرست دفتر مداخله و بازتوانی سازمان بهزیستی کل کشور در این ارتباط گفت : در زمان حاضر تعداد جرم ها در دنیا به 20 جرم تقلیل یافته است زیرا هر چقدر تعدد جرم ها زیاد تر باشد ، دفاع کردن سیستم ، دچار مشکل می شود . اگر این کودکان را مجرم تلقی کنیم نه تنها از دست پلیس بلکه از دست بهزیستی و شهرداری و سایر سازمان های خدماتی حمایتگر فرار می کنند و می ترسند.

قماش چی ، رییس موسسه آسیب های معاونت اجتماعی ناجا نیز در خصوص رویکرد ناجا در این زمینه اظهار داشت: رویکرد ناجا از برخورد انتظامی به رویکرد اجتماعی تبدیل شده است و هدف ما از تاسیس معاونت اجتماعی همین رویکرد پیشگیری اجتماعی از وقوع جرم است . تمام آسیب های اجتماعی در حوزه معاونت اجتماعی قرار می گیرد که نقشی ایجابی دارد و موضوعاتی از جمله کودکان کار در حوزه این معاونت قرار دارند.

این مقام مسوول در ناجا گفت : یکی از وظایف ناجا جمع آوری این کودکان است که پس از جمع اوری ، آنها را به بهزیستی تحویل می دهد .

اینکه کودکان پس از تحویل به بهزیستی چه سرنوشتی پیدا می کنند ، اقطار سرپرست دفتر مداخله و بازتوانی سازمان بهزیستی کل کشور اظهار داشت که بهزیستی تلاش می کند تا سطح مهارت های زندگی این کودکان را بالا ببرد وبه عبارت دیگر اقدامات پیشگیرانه در خصوص آنان انجام دهد .

وی با بیان اینکه اگر پیشگیری را ادامه ندهیم ، روند کودکان کار ادامه می یابد ، گفت : مهارت های زندگی در سطح کودکان سنین پیش دبستانی و دبستانی می تواند در کاهش کودکان کار موثر باشد که در این خصوص برای یک میلیون و 300 هزار کودک سنین یاد شده مهارت های زندگی از سوی بهزیستی آموزش داده می شود . اما اینکه چه تعدادی از این کودکان را کودکان کار تشکیل می دهند ، تفکیکی تا کنون صورت نگرفته است .

وی گفت: این کودکان نه تنها خودشان بلکه خانواده هایشان نیز باید تحت حمایت قرار گیرند . به عنوان مثال اگر پدر کودک بیکار است باید تلاش شود تا وی نیز کاری پیدا کند و به طور کلی خانواده ، توانمند شود . اینکه این کودکان جمع آوری شوند و بعد از آن رها شوند فایده ای ندارد .

** آیا کودکان کار تحت سیطره باندهای مختلف هستند ؟

خانم قماش چی رییس موسسه آسیب های معاونت اجتماعی ناجا معتقد بود که کودکان کار که اغلب در حاشیه شهر های شهر هستند توسط افرادی در اوقات صبح جمع آوری شده و به محله های بالای شهر منتقل می شوند تا در آنجا کار کنند .

این درحالی است که یزدی فعال جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان نظری خلاف نظر قماش چی بیان داشت و گفت : من 10 سال است که در این زمینه فعالیت می کنم و معتقد هستم که باندی وجود ندارد .

وی در ادامه گفت: اکثر این بچه ها در محل زندگی شان کار می کنند و افرادی در محله آنها رفت و آمد می کنند و جنس های ارزان به آنان می فروشند و آنان نیز آن جنس ها را به مردم می فروشند .

وی تاکید کرد : رعایت حقوق کودکان در وهله نخست مستلزم تامین نیاز های اولیه ای همچون تغذیه ، بهداشت و مسکن و حتی بازی است . علاوه بر این کودکان به حمایت های آموزشی و فرهنگی هم نیاز دارند .

وی گفت : کودکان ، نیروی کار آینده کشور را می سازند اما این نیروی کار باید به شکوفایی برسد این در حالی است که شکوفایی استعدادهای این کودکان در همان سنین پایین به دلیل ورود به دنیای کار بزرگسالان از بین می رود و هر گز سر برنمی آورد.