«دعاوی ایران در دیوان بین‌المللی دادگستری» مکتوب شد

آقایی، دکترای روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ضمن اعلام این خبر عنوان کرد: این کتاب به چهار دعوای دیوان بین‌المللی دادگستری می‌پردازد که ایران در آن خوانده یا خواهان بوده است.

وی مساله ملی شدن صنعت نفت ایران که با طرح شکایت دولت انگلیس علیه ایران همراه بود، نخستین پرونده این اثر دانست و گفت: در گام نخست دیوان بین‌المللی رای به صلاحیت نداشتن خود در این بررسی داد و این پرونده مختومه اعلام شد. دعوای دوم درباره جریان گروگان‌گیری کارکنان و دیپلمات‌ها سفارت آمریکا و شکایت ایالات متحده آمریکا علیه ایران است.

این استاد دانشگاه و تحلیلگر مسایل خاورمیانه افزود: دعوای سوم به ماجرای ساقط کردن هواپیمای ایرباس ایران در خلیج فارس از سوی ناوگان جنگی آمریکا اختصاص دارد که بر اثر آن حادثه 290 نفر از سرنشینان هواپیما کشته شدند. جمهوری اسلامی ایران علیه این اقدام آمریکا شکایت کرد و چون آمریکا می‌دانست این طرح دعوی منجر به محکومیت او خواهد شد، با پیش‌دستی و پرداخت غرامت، جمهوری اسلامی ایران  را راضی کرد و این پرونده بدون صدور حکم مختومه شد.

آقایی چهارمین دعوی کتاب را مربوط به قضیه سکوهای نفتی ایران و حمله آمریکا به آن‌ها در جریان جنگ ایران و عراق دانست و گفت: در آن زمان سکوهای نفتی «رشادت» و «سلمان» از سوی آمریکا مورد حمله قرار گرفتند و خسارت دیدند. ایران شکایتی به دیوان بین‌المللی دادگستری طرح کرد و آمریکا نیز متقابلا طرح دعوی کرد. این قضیه منجر به صدور حکمی بینابین شد و هیچ‌یک از طرفین محکوم شناخته نشدند، از این رو هیچ غرامت یا خسارتی به جمهوری اسلامی ایران تعلق نگرفت و پرونده سال 1383 مختومه شد.

این استاد حقوق و علوم سیاسی در پاسخ به این سوال که «با گذشت سال‌ها از وقوع این حوادث و به نوعی کهنه و مختومه شدن این پرونده‌ها چرا به مطالعه آن‌ها پرداخته است؟» گفت: به عنوان کسی که سال‌ها درس حقوق بین‌الملل را تدریس کرده‌ام با خلاهای موضوعی در این زمینه مواجه بودم. همچنین جمهوری اسلامی ایران از  کشورهای نادری است که چهار بار در دیوان بین‌المللی دادگستری مورد دعوا قرار گرفته است، کار پژوهشی مستقل و از باب حقوقی در این زمینه انجام نشده و دانشجویان و پژوهشگران این حوزه نیازمند آگاهی از سوابق جمهوری اسلامی ایران در دیوان بین‌المللی دادگستری و مواضع این دیوان نسبت به ایران هستند.

مترجم کتاب «چالش‌های پیش‌روی سازمان‌های بین‌المللی» بیان کرد: آگاهی از این مطلب می‌تواند تجربه‌ای درس‌آموز باشد تا با بررسی ریشه‌ای قضایا و استدلال‌هایی که از سوی طرفین دعوا ارایه شده است به بررسی پرونده‌های احتمالی مشابه کمک شود تا آگاهی یابیم چه استدلال‌های قوی می‌توانند در دیوان موفق باشند.

استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با اشاره به این‌که فصول چهارگانه کتاب را دعاوی یاد شده تشکیل می‌دهند، اعلام کرد: نخستین چاپ کتاب «دعاوی ایران در دیوان بین‌المللی دادگستری» را انتشارات دانشگاه تهران تا آبان ماه منتشر و روانه بازار نشر می‌کند.

برگرفته از سایت خبرگزاری کتاب ایران